Aktualności







2025











2025.04.03. Publikacja IPal PANStolarski, J., van Dijk, I., Benning, L. G. 2025. Controls on CaCO3 polymorphism: From laboratory precipitation to biomineralization across geological time. Elements 21(2): 92–97, https://doi.org/10.2138/gselements.21.2.92

Rycina: Syntetyczne i biogeniczne polimorfy węglanu wapnia. Na lewo: syntetyczny wateryt (żółty) na kalcycie (czerwony). Na prawo: muszla małża z aragonitem (niebieski) i kalcytem (czerwony). Obrazy SEM, kolory sztuczne.
      
Węglan wapnia pod kontrolą: jak przyroda kształtuje materiały przyszłości
Węglan wapnia (CaCO₃) jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych związków chemicznych na Ziemi. Posiada on kilka odmian – kalcyt, aragonit czy wateryt – a każda z nich ma odmienne właściwości. Wiele organizmów wykorzystuje CaCO₃ do budowy struktur biomineralnych, kontrolując wytwarzanie poszczególnych odmian poprzez procesy fizjologiczne. Publikacja podsumowuje aktualny stan wiedzy na temat abiotycznych i biologicznych mechanizmów kontrolujących formowanie polimorfów CaCO₃ (chemizm oceanu, fizjologia). Strategie stosowane przez organizmy do regulacji polimorfizmu mogą znaleźć zastosowanie w zrównoważonej produkcji materiałów o pożądanych właściwościach.








seminarium2025.04.02. Seminarium
16 kwietnia 2025 r. (środa), o godz. 11:00, w Instytucie Paleobiologii PAN w sali konferencyjnej na VI piętrze, prof. Michał Kowalewski wygłosi referat: "Temporal resolution of paleontological samples".












2025.03.31. Publikacja IPal PANSzczygielski T., Dróżdż D., Chanthasit P., Manitkoon S., Ditbanjong P. 2025. The Triassic turtle of Thailand – revision of ‘Proganochelys’ ruchae. PLoS One 20 (3): e0316338. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0316338

Rycina: rekonstrukcja przyżyciowa Thaichelys ruchae (rys. Sita Manitkoon).
      
Już w późnym triasie żółwie osiągnęły globalne rozprzestrzenienie, ale ze wschodniej części Pangei opisany został zaledwie jeden gatunek, Proganochelys ruchae (z Tajlandii, w latach 80 XX w.). Ówczesny stan wiedzy na temat różnorodności i anatomii triasowych żółwi był jednak bardzo ograniczony. Badania historycznego oraz niepublikowanego materiału uwzględniające nowe dane wskazują, że tajlandzki gatunek nie należy do rodzaju Proganochelys, występującego wyłącznie na terenie dzisiejszej Europy, lecz do nowego rodzaju, Thaichelys, z grupy Proterochersidae.








seminarium2025.03.18. Miniseminarium
24 marca 2025 r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie Paleobiologii PAN w sali konferencyjnej na VI piętrze, prof. dr hab. Jarosław Stolarski wygłosi referat: "Fakty i mity o pierwotnym stanie zachowania skamieniałości".












2025.03.06. Publikacja IPal PAN — Sachs, S., Madzia, D., Marx, M., Roberts, A. J., Hampe, O., Kear, B. P. 2025. The osteology, taxonomy, and phylogenetic placement of Seeleyosaurus guilelmiimperatoris (Plesiosauroidea, Microcleididae) from the Lower Jurassic Posidonia Shale of Germany. The Anatomical Record: 1–64. https://doi.org/10.1002/ar.25620

      
Seeleyosaurus guilelmiimperatoris to wczesny plezjozauroid z dolnojurajskich łupków posidoniowych Niemiec. Mimo znaczenia historycznego i odkrycia dwóch niemal kompletnych szkieletów, jego anatomia pozostawała słabo poznana. Nowe badania pozwoliły na opis osteologiczny Seeleyosaurus oraz dyskusję nt. taksonomii i związków pokrewieństw wczesnych plezjozauroidów. Seeleyosaurus należy do Microcleididae, jest blisko spokrewniony z Microcleidus i nie jest tożsamy z Plesiopterys.







2025.02.18. Publikacja IPal PANKozłowska A., Bates D. & Maletz J. 2024. Cortical developments in the Graptolithina (Pterobranchia) under the Scanning Electron Microscope – new clues. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 94(3): 205–223. https://doi.org/10.14241/asgp.2024.14

Rycina: A Monograptid Saetograptus leintwardinensis, B porównanie gąbczastych włókien fuzellarnych z równoległymi włóknami bandaży (SEM), C pasma bandaży na fuzellusach (SEM), D retiolit siateczkowy Retiolites geinitzianus (rys. A. Kozłowska)
      
Praca jest syntetycznym zestawieniem danych na temat ścian kolonii graptolitów, skamieniałości przewodnich ordowiku i syluru. Ściany graptolitów zbudowane są z włókien kolagenowych, tworzących unikatowe półpierścienie (fuzellusy) oraz taśmy przypominające bandaże. Włókna półpierścieni tworzą strukturę gąbczastą, natomiast bandaże mają gęsto upakowane, równoległe włókna. Wyjątkową grupą graptolitów są sylurskie retiolity, u których bandaże tworzą ściany w kształcie siatek. Dzięki różnicowaniu włókien kolagenowych, ich kombinacji i tworzeniu różnych struktur, ściany graptolitów są mocne i elastyczne.







2025.02.17. Publikacja IPal PANMajewski W., Pawłowska J., Szczuciński W., „Georgia Południowa – raj odzyskany?” ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk. 2024, nr 4(80), Zdrowie, str. 12-16. doi: 10.24425/academiaPAN.2024.152813

Zdjęcie: stacja British Antarctic Survey nad Zatoką Króla Edwarda, w tle zabudowania byłej stacji wielorybniczej Grytviken.
      
Georgia Południowa – raj odzyskany?
Izolowane wyspy to naturalne laboratoria przyrody, gdzie jak na dłoni są widoczne zarówno zagrożenia, jak i pozytywne efekty wpływu człowieka na środowisko. Georgia Południowa, największa wyspa Subantarktyki, jest naturalną ostoją dla milionów ptaków i ssaków morskich, a miejscowe wody przyciągają wieloryby, głównie długopłetwce oceaniczne. Sama wyspa wraz z otaczającymi ja wodami jest ściśle chroniona, jednak jeszcze kilka dekad temu można tu było mówić o katastrofie ekologicznej. Co do niej doprowadziło? Jak odradzała się przyroda i jakie zagrożenia może przynieść przyszłość?







2025.01.29. Publikacja IPal PAN Gorzelak P, Torres Jr. L, Kołbuk D, Grun TB, Kowalewski M. 2025. Geochemical signatures and nanomechanical properties of echinoid tests from nearshore habitats of Florida: environmental and physiological controls on echinoid biomineralization. PeerJ 13:e18688. https://doi.org/10.7717/peerj.18688
Badania geochemiczne dzisiejszych jeżowców z różnych środowisk pokazały, że ilość pierwiastków śladowych wbudowywanych w ich szkielet jest częściowo zależna od czynników środowiskowych takich jak zasolenie. Jednak wzory rozmieszczenia większości badanych pierwiastków w szkieletach u różnych taksonów jeżowców i w różnych regionach są wysoce zmienne, co wskazuje, że cechę tę regulują nie tylko czynniki środowiskowe, ale i fizjologiczne właściwe dla danego gatunku. Nasze badania sugerują również, że jeżowce poprzez kontrolę rozmieszczenia magnezu i wbudowywanych w szkielet związków organicznych mogą precyzyjnie kontrolować jego właściwości mechaniczne (np. nanotwardość).








seminarium2025.01.22. Miniseminarium
27 stycznia 2025 r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie Paleobiologii PAN w sali konferencyjnej na VI piętrze, Dr Tomasz Szczygielski wygłosi referat: "Gdzie żył Proganochelys? Nowe dane na temat różnorodności i rozprzestrzenienia triasowych żółwi".












2025.01.21. Publikacja IPal PAN — Lee S., Słowiak J. (2025) Sauntering sauropods: the preferred walking speeds of the largest land animals that ever lived. The Physics Teacher 63 (1), 20-22. https://doi.org/10.1119/5.0187569

Rycina: rekonstrukcje przyżyciowe badanych zauropodów, od lewej Diplodocus, Brachiosaurus, Argentinosaurus. Skala 5 m. Ilustracja wykonana przez Jakuba Zalewskiego.
      
Z jaką prędkością przechadzały się największe dinozaury, czyli zauropody? Stosując prawa fizyki, można to policzyć na podstawie długości kości kończyn. Do badań wybrano trzy najbardziej znane rodzaje zauropodów, w tym największego ich przedstawiciela, Argentinosaurus. Wyniki pokazują, że ten ostatni i Brachiosaurus spacerowały z podobną prędkością co konie zimnokrwiste w stępie (ok. 1,45 m/s), a Diplodocus przechadzał się z prędkością podobną do prędkości chodu człowieka (1,2 m/s).
Publikacja popularnonaukowa: Using simple harmonic motion to calculate the gait speed of dinosaurs.







2025.01.13. Publikacja IPal PAN — Březina J., Chroust M., Szczygielski T., Hrazdil V. 2024. Miocene crocodylian and marine turtle from Kienberg: First record from the Moravian part of the Vienna Basin. Geologica Carpathica 75 (5): 329–338. doi.org/10.31577/GeolCarp.2024.19

Rycina; okazy z Kienbergu: ząb krokodyla (po lewej) i kość udowa żółwia morskiego (po prawej).
      
Praca opisuje pierwsze szczątki krokodyla i żółwia morskiego ze środkowomioceńskiego stanowiska Kienberg z morawskiej części Czech. Choć prezentowane znaleziska mają ograniczoną wartość diagnostyczną, są znaczące, gdyż reprezentują pierwsze mioceńskie okazy czworonogów z tego obszaru. Występowanie przybrzeżnej fauny obok dobrze znanych bezkręgowców i ryb morskich wskazuje na bliskość środowiska plażowego.







2024











2024.12.20. Publikacja IPal PAN — Bakayeva S., Nützel A. & Kaim A. An elusive ancestry of Neogastropoda: a potential of Maturifusidae, Pseudotritoniidae, and Purpurinidae as the stem groups. Comptes Rendus Palevol. 2024. Vol. 23. P. 1-29. https://doi.org/10.5852/cr-palevol2024v23a31

      
Neogastropoda to różnorodna grupa drapieżnych ślimaków morskich, występująca na całym świecie, ale najbardziej zróżnicowana w tropikach. Uważa się, że ich strategia drapieżnictwa przyczyniła się do szybkiego wzrostu zróżnicowania tej grupy w mezozoiku. W niniejszej pracy rewidujemy trzy rodziny, które dotychczas wskazywano jako możliwych przodków Neogastropoda. Opisano nowy gatunek oraz przedstawiono nową rekonstrukcję pokrewieństw między wymarłą rodziną Purpurinidae a współczesnymi Neogastropoda i Tonnoidea.














2024.12.12. Publikacja IPal PAN — Sachs, S., Hornung, J.J., Madzia, D. 2024. Early-diverging plesiosaurs from the Pliensbachian (Lower Jurassic) of northwestern Germany. PeerJ 12:e18408. https://doi.org/10.7717/peerj.18408
Plezjozaury z pliensbachu (wczesna jura, ∼192,9–184,2 mln lat temu) są słabo poznane. Na całym świecie opisano jedynie trzy taksony. Nowe badania donoszą o dwóch znaleziskach plezjozaurów z dolnego pliensbachu Nadrenii Północnej-Westfalii (Niemcy), w tym jedynego jak dotąd zidentyfikowanego pliozauryda z wczesnego pliensbachu. Mimo że jego szczątki są morfologicznie, geograficznie i stratygraficznie zbliżone do gatunku Arminisaurus schuberti, ich dokładna identyfikacja pozostaje obecnie niepewna.











Rekonstrukcja: Joschua Knüppe







2024.12.11. Publikacja IPal PAN — Cisneros-Lazaro, D., Adams, A., Stolarski, J., Bernard, S., Daval, D., Baronnet, A., Grauby, O., Baumgartner, L.P., Vennemann, T., Moore, J., Baumgartner, C. Omos, C. M., Meibom, A. 2024. Fossil biocalcite remains open to isotopic exchange with seawater for tens of millions of years. Scientific Reports 14:24933, doi: 10.1038/s41598-024-75588-7
 
Skład izotopów tlenu w węglanowych szkieletach kopalnych organizmów jest często wykorzystywany w rekonstrukcjach temperatur mórz sprzed milionów lat. Rekonstrukcje te mogą być obarczone dużym błędem, jeśli pierwotny zapis geochemiczny został zmieniony przez procesy diagenezy. Eksperymenty w roztworach wzbogaconych w ¹⁸O wykazały, że skład izotopowy może być bardzo szybko zmieniony w dzisiejszych, a wolniej w mioceńskich skorupkach otwornic Ammonia sp., co wynika z ograniczonej możliwości penetracji wód porowych w skorupkach kopalnych, zawierających mniejszą ilość składników organicznych.

Rycina: Skorupki dzisiejszej i kopalnej (mioceńskiej) otwornicy Ammonia sp.
wraz z obrazami wzbogacenia w ¹⁸O w warunkach eksperymentalnych.








2024.12.06. Publikacja IPal PAN — Bakayeva S. and Kaim A. 2024. Wilhelm Friedberg and his scientific legacy at the Natural History Museum In Lviv. Proceedings of the State Natural History Museum 40: 21-32. https://doi.org/10.36885/nzdpm.2024.40.21-32

      
Wilhelm Friedberg (1873–1941) był polskim przyrodnikiem, który badał głównie geologię i paleontologię miocenu obszaru dzisiejszej Polski i Ukrainy zachodniej. W Muzeum Przyrodniczym im. Dzieduszyckich we Lwowie (obecnie Państwowym Muzeum Przyrodniczym Narodowej Akademii Nauk Ukrainy) znajdują się dwie obszerne kolekcje związane z jego monografiami: całość kolekcji otwornic kredowych oraz część zbiorów mięczaków mioceńskich, w tym ślimaków ze słynnych iłów korytnickich. Zestawiono listę typów nomenklatorycznych z kolekcji mięczaków.







2024.12.03. Publikacja IPal PAN Halamski, A.T., Baliński, A. & Kondas, M. 2024. Kyrtatrypa pauli sp. nov., a key brachiopod species of post-Taghanic recovery faunas in the Middle Devonian (Givetian) of the Holy Cross Mountains, Poland. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 94 (3): 225–240. https://doi.org/10.14241/asgp.2024.12
 
Opisano Kyrtatrypa pauli, nowy gatunek ramienionoga z żywetu Świętomarzy i Laskowej w Górach Świętokrzyskich. Dzięki badaniom palinologicznym przedstawiono poprawione datowanie warstw, w których występuje nowy ramienionóg: są one późniejsze od wydarzenia Taghanic (dotąd sądzono, że wcześniejsze). Kyrtatrypa pauli jest zatem kluczowym elementem ekosystemów, odradzających się po tym wymieraniu. Gatunek ten jest homeomorficzny (bardzo podobny, ale nie jest blisko spokrewniony) z Atrypa subtrigonalis, występującą na tym samym obszarze przed wymieraniem Taghanic.

Kyrtatrypa pauli: skorupka brzuszna ramienionoga porośnięta przez koralowce denkowe z grupy auloporidów (Laskowa, żywet; zebrał G. Racki, fot. A. Baliński; por. Halamski et al., 2024, fig. 5M)








2024.12.02. Publikacja IPal PANMajewski W., Szczuciński W., Pawłowska J., Szymczak-Żyła M., Lubecki L., Niedzielski P. 2024. Environmental degradation and recovery after termination of whaling in sub-Antarctic fjord, South Georgia. Science of the Total Environment 957: 177536. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2024.177536

Rycina: widok na dawną stację wielorybniczą w Grytviken. Foto. W. Szczuciński.
      
Jeszcze w połowie lat 60. XX wieku na Georgii Południowej intensywnie łowiono i przetwarzano wieloryby. Przemysłowa skala tych działań była wyjątkowa w skali całego Oceanu Południowego. Badania osadów morskich z wykorzystaniem wskaźników geochemicznych i biologicznych pozwoliły uchwycić przemożny wpływ tej działalności na środowisko naturalne w pobliżu stacji w Grytviken. Prześledziliśmy proces odrodzenia ekosystemu, a także, ku naszemu zaskoczeniu, wyraźne zmiany zachodzące już w wieku XXI, spowodowane wzmożonym ruchem turystycznym.







2024.11.28. Publikacja IPal PAN — Qvarnström, M., Wernström, J.V., Wawrzyniak, Z., Barbacka, M., Pacyna, G., Górecki, A., Ziaja, J., Jarzynka, A., Owocki, K., Sulej, T., Marynowski, L., Pieńkowski, G., Ahlberg, P.E., Niedźwiedzki, G. Digestive contents and food webs record the advent of dinosaur supremacy. Nature (2024), published: 27 November. https://doi.org/10.1038/s41586-024-08265-4

Rycina: artystyczna rekonstrukcja roślinożernych, zuropodomorfów we wczesnym ekosystemie jurajskim Sołtykowa (autorstwa Marcina Ambrozika).
      
Przeanalizowano setki skamieniałości z bezpośrednimi dowodami żerowania, aby porównać dynamikę troficzną pięciu zespołów kręgowców, które rejestrują osiągnięcie przez dinozaury dominującej pozycji w ekosystemach lądowych. Wykazano, że zmiany ekosystemów na przełomie triasu i jury w Polsce przebiegały stopniowo, bez żadnych wydarzeń katastroficznych. Zmiany ekosystemów mogą wyjaśniać globalne wzorce przemian faun kręgowców lądowych, w tym pojawienie się gigantyzmu u dinozaurów oraz osiągnięcie przez nie dominującej pozycji, która utrzymała się przez 150 milionów lat, aż do końca kredy.







2024.11.25. Publikacja IPal PANPindakiewicz, M.K., Hryniewicz, K., Janiszewska, K., Kaim, A.
A microfossil evidence for the composition of fish communities in the Late Triassic of Tethys: examples from Cassian Formation, Italy. Lethaia 57(3): 1-15, published online 19 November 2024.
https://doi.org/10.18261/let.57.3.7

      
Około 235 milionów lat temu w miejscu obecnych Dolomitów było ciepłe morze z licznymi rafami koralowymi. Wapienie z tych raf stanowią podstawowy budulec turni Dolomitów. Skały te są znane z licznych skamieniałości mięczaków, ale szczątki ryb i gadów morskich są bardzo nieliczne Odkryty zespół otolitów, zębów i innych drobnych szczątków pokazuje istnienie stosunkowo bogatego zespołu ryb promieniopłetwych. Wśród nich były pierwotne ryby latające, kuzyni niszczuk oraz najstarsze ryby cienkołuskie.








seminarium2024.11.20. Seminarium
26 listopada 2024 r. (wtorek), o godz. 11:00, w Instytucie Paleobiologii PAN w sali konferencyjnej na VI piętrze, Dr Barbara Szafron wygłosi referat: "Droga okazu od terenu do badacza okiem preparatora".













seminarium2024.11.19. Miniseminarium
25 listopada 2024 r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie Paleobiologii PAN w sali konferencyjnej na VI piętrze, mgr Sofia Bakayeva i dr hab. Andrzej Kaim wygłoszą referat: "Mezozoiczna historia neogastropodów".












2024.11.13. Publikacja IPal PANRytel, A., Surmik, D., Szczygielski, T., Spiekman, S., van de Kamp, T., Zuber, M., Scheyer, T. (2024). Unique internal anatomy of vertebrae as a key factor for neck elongation in Triassic archosauromorphs. Zoological Journal of the Linnean Society 202(3): zlae126. https://doi.org/10.1093/zoolinnean/zlae126

Autorzy: Beat Scheffold i Jakub Zalewski.
      
Kości z dużymi pustymi przestrzeniami w środku są jedną z charakterystycznych cech dinozaurów (w tym ptaków) i pterozaurów. Nowe badania pokazują, że kręgi krewnych przodków tych grup również były puste w środku. U tanyzaurów, długoszyich gadów żyjących w triasie, około 240 milionów lat temu, niezwykle wydłużone kręgi miały cylindryczną budowę. Gęsta kość otaczała pojedynczą, dużą pustkę, która zajmowała większą część objętości kręgu. Żadne inne znane zwierzęta nie mają podobnych kręgów. W przeciwieństwie do chociażby dinozaurów, kości tanyzaurów nie były jednak wypełnione powietrzem, a tkanką miękką. Cylindryczna budowa kręgów miała za zadanie zwiększenie ich wytrzymałości.







2024.11.08.
Zawiadomienie o publicznej obronie rozprawy doktorskiej mgr. Oksany Malchyk:






2024.11.08.
Zawiadomienie o publicznej obronie rozprawy doktorskiej mgr. Michała Czernielewskiego:







seminarium2024.10.14. Miniseminarium IPal PAN
21 października 2024 r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie Paleobiologii PAN w sali konferencyjnej na VI piętrze, dr Krzysztof Owocki wygłosi referat: "Stabline izotopy szkliwa kopalnych kręgowców jako proxy zmian klimatu od wczesnego mastrychtu do pliocenu".












2024.10.07. Publikacja IPal PAN — Witasik, M., Słowiak, J., & Szczygielski, T. (2024). Modified laminar bone did not stop sauropods from achieving large body sizes. Journal of Vertebrate Paleontology. https://doi.org/10.1080/02724634.2024.2396816
 
Znaleziona w 1963 roku kość udowa zauropoda z formacji Baynshire (cenomansanton) w Mongolii została zidentyfikowana jako należąca do prawie dorosłego przedstawiciela Titanosauriformes. Badania mikrostruktury kości tego dinozaura wykazały obecność charakterystycznej tkanki kostnej (zmodyfikowanej kości laminarnej, modified laminar bone, MLB) świadczącej o wydłużonym tempie wzrostu. Występuje ona u mniejszych gatunków tytanozauriformów, do 18 m długości. Obecność MLB u badanego osobnika o większych rozmiarach (ok. 20 m długości), świadczy o tym, że tytanozauriformy o wolniejszym tempie wzrostu również mogły osiągać duże rozmiary ciała, jak gatunki o szybkim tempie wzrostu.

Rycina: Model 3D badanej kości udowej, schematyczna rekonstrukcja ciała reprezentanta tytanozauriformów (Phylopic, autor: Tasman Dixon) oraz fragment przekroju przez kość udową pokazujący osteony wtórne rozsiane w zmodyfikowanej kości laminarnej.








2024.10.01. Publikacja IPal PAN — Magdalena Łukowiak, Oleg Mandic, Anna Omalecka, Mădălina-Elena Kallanxhi, Stjepan Ćorić, Patrick Grunert, 2024. Illuminating the richness of the ascidian fossil record: a new exceptionally diverse assemblage of ascidian spicules from the Middle Miocene of Bosnia and Herzegovina. Papers in Palaeontology, 10 (5), e1586. https://doi.org/10.1002/spp2.1586

W miejscowości Bogutovo Selo koło Ugljeviku w Bośni i Hercegowinie odkryto najbardziej zróżnicowany na świecie zespół skamieniałości spikul żachw, datowanych na środkowy miocen. Te kopalne gatunki żachw wykazują większe podobieństwo do gatunków z eocenu Australii niż do tych z regionu Paratetydy Wschodniej w miocenie. Wskazuje to, że szeroko niegdyś rozpowszechniona grupa żachw przetrwała aż do miocenu w odizolowanych refugiach w Morzu Śródziemnym.



















2024.09.30. Publikacja IPal PAN — Gu, L.A., Wolniewicz, A.S. and Liu, J., 2024. New information on the dentition of Chaohusaurus zhangjiawanensis (Reptilia, Ichthyosauriformes) from the Early Triassic of Yuan’an, Hubei Province, China. Swiss Journal of Palaeontology, 143(1), 1-16. doi: https://doi.org/10.1186/s13358-024-00331-8.

      
Nowy okaz wczesnego ichtiozaura Chaohusaurus zhangjiawanensis z wczesnego triasu prowincji Hubei w Chinach potwierdza heterodontyzm u tego gatunku. Pododnie jak u innych gatunków z rodzaju Chaohusaurus, Ch. zjangjiawanensis posiadał zęby o stożkowatych koronach w przedniej części pyska oraz zęby o zaokrąglonych koronach w tylnej części szczęk. Uzębienie Ch. zhangjiawanensis było jednak bardziej masywne od uzębienia innych przedstawicieli rodzaju, co wskazuje na dietę bogatszą w opancerzone bezkręgowce u Ch. zhangjiawanensis.







2024.09.30. Publikacja IPal PAN — Laboury, A., Stubbs, T.L., Wolniewicz, A.S., Liu, J., Scheyer, T.M., Jones, M.E. and Fischer, V., 2024. Contrasting macroevolutionary patterns in pelagic tetrapods across the Triassic–Jurassic transition. Evolution, qpae138. doi: https://doi.org/10.1093/evolut/qpae138.

      
Przeglądowe badania przeprowadzone przez międzynarodowy zespół badaczy wykazały, że trajektorie ewolucyjne triasowych oraz wczesnojurajskich ichtiozaurów i eozauropterygów – dwóch głównych grup mezozoicznych morskich (pelagicznych) drapieżników – różniły się znacząco. Ponadto badanie dostarcza dowodów na to, że wymieranie mezozoicznych gadów morskich na granicy triasu i jury było bardziej stopniowe niż wcześniej sądzono, a nie katastroficzne. Jednak jedna grupa ichtiozaurów – kolosalne szastasaury – wymarły najprawdopodobniej dość nagle pod koniec triasu.







2024.09.30. Publikacja IPal PAN — Bindellini, G., Wolniewicz, A.S., Miedema, F., Dal Sasso, C. and Scheyer, T.M., 2024. Postcranial anatomy of Besanosaurus leptorhynchus (Reptilia: Ichthyosauria) from the Middle Triassic Besano Formation of Monte San Giorgio (Italy/Switzerland), with implications for reconstructing the swimming styles of Triassic ichthyosaurs. Swiss Journal of Palaeontology, 143(1), 1-32. doi: https://doi.org/10.1186/s13358-024-00330-9.

      
Besanosaurus leptorhynchus to duży ichtiozaur ze środkowego triasu Monte San Giorgio (Alpy, pogranicze Włoch i Szwajcarii). W nowej publikacji międzynarodowy zespół naukowców opisuje anatomię jego szkieletu pozaczaszkowego, ujawniając występowanie cech zarówno prymitywnych, jak i zaawansowanych dla ichtiozaurów. Ponadto styl pływania Besanosaurus został zrekonstruowany jako pośredni pomiędzy wczesnymi a bardziej zaawansowanymi ichtiozaurami.







2024.09.25. Publikacja IPal PAN — Ferreira G. S., Hermanson G., Kyriakouli C., Dróżdż D., Szczygielski T. 2024. Shell biomechanics suggests an aquatic palaeoecology at the dawn of turtle evolution. Scientific Reports 14: 21822. https://doi.org/10.1038/s41598-024-72540-7
 
Najwcześniejsze, triasowe (ok. 220–200 mln lat) żółwie charakteryzują się dużą różnorodnością kostnych połączeń między plastronem, karapaksem i obręczami – barkową (przekształcone obojczyki) i miedniczną. Niniejsza praca testuje wpływ tych połączeń na wytrzymałość mechaniczną skorupy. Okazuje się, że rola obręczy w dystrybucji naprężeń i wzmacnianiu pancerza była stosunkowo nieduża. Ich zróżnicowane powiązania zapewne wynikają z różnic w ekologii i lokomocji poszczególnych gatunków. Zrośnięcie miednicy z pancerzem u Proterochersis spp. z Polski i Niemiec mogło zwiększać stabilność i efektywność pływania u tych żółwi.

Rycina: Dystrybucja naprężeń (VMS) w pancerzach triasowych (Proganochelys, Proterochersis) i dzisiejszych żółwi (Erymnochelys – żółwie bokoszyjne; Trachemys – żółwie skrytoszyjne): ciemne barwy wskazują najniższe naprężenia, jasne - najwyższe. Scenariusze symulują ugryzienia w różnych regionach pancerza (strzałki) przy przyrośniętych (A) lub usuniętych (D) wyrostkach epiplastronu (obojczykach – Proganochelys) i miednicy (Proterochersis, Erymnochelys).








2024.09.25. Publikacja IPal PAN Halamski, A.T. 2024. Contribution à l’étude des renoncules tête d’or (Ranunculus auricomus aggr.) de la Poméranie polonaise. Trois espèces nouvelles des environs de Darłowo et Sławno. Bulletin de la Société linnéenne de Lyon, 93 (7–8), 169–205.
https://linneenne-lyon.org/spip3/spip.php?article2657
 
Z Pomorza Zachodniego opisano trzy nowe gatunki jaskrów. Są to rozmnażające się bezpłciowo mikrogatunki z grupy jaskrów różnolistnych, której przedstawiciele odznaczają się wyjątkowo silnym polimorfizmem liści. Obserwacja zmienności roślin współczesnych pozwala na lepszą interpretację niekompletnych skamieniałości roślinnych. Jest to również kolejny przykład, pokazujący jak bardzo błędna jest rozpowszechniona teza o tym, że nie zostało już nic (lub prawie nic) do odkrycia, a klasyczne badania przyrodnicze straciły już rację bytu.


Rycina: Jaskier Gryfitów (Ranunculus gryphum) w okolicach Sławna (Pomorze Zachodnie)







2024.09.24. Publikacja IPal PAN — Sulej T. 2024. Osteology and relationships of the Late Triassic giant dicynodont Lisowicia. Zoological Journal of the Linnean Society 202,1.
https://doi.org/10.1093/zoolinnean/zlae085
 
Opis całego szkieletu dicynodonta z Lisowic umożliwił nową interpretację niekompletnych danych na temat późnotriasowych dicynodontów. Zastosowanie podejścia chronofiletycznego pozwoliło na wyróżnienie trzech linii ewolucyjnych: dwóch gondwańskich i jednej laurazyjskiej. Ostatecznie proces ewolucji doprowadził do pojawienia się dużych dicynodontów w Europie, które pasły się na roślinach zielnych, i mniejszych, ale zbierających wyższe rośliny w Ameryce Południowej.










Rycina: Miednica i jej rekonstrukcja, Lisowicia bojani.








2024.09.20. Publikacja IPal PAN — Świło M., Majewski W., Totten R.L., Lehrmann A.A., Anderson J.B. 2024. Multi-proxy record of Late Holocene climate events and westerly winds in Maxwell Bay, South Shetland Islands, Antarctica. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology 654: 112450. https://doi.org/10.1016/j.palaeo.2024.112450.

      
Zmiany klimatu na Antarktydzie nie są ani jednolite geograficznie, ani synchroniczne. Niniejsza praca przedstawia nowe dane z szeroko otwartej Zatoki Maxwella na Szetlandach Południowych. W połączeniu z innymi danymi z tego obszaru znaleźliśmy wyraźne przejawy średniowiecznej anomalii klimatycznej i małej epoki lodowej, powiązane z silną zmiennością wiatrów zachodnich, które wpływają na obecność lodu morskiego i napływ wody morskiej. Badania takie jak nasze pomagają zrozumieć mechanizmy, kształtujące klimat we wciąż niedostatecznie poznanych obszarach polarnych.







2024.09.18. Publikacja IPal PAN P. Gorzelak, J. Stolarski, P. Bącal, P. Dubois, D. Kołbuk. 2024. Calcium-rich seawater affects the mechanical properties of echinoderm skeleton. Communications
Earth & Environment
5, 467
. https://doi.org/10.1038/s43247-024-01609-y

      
Eksperymenty na dzisiejszych jeżowcach hodowanych w wodzie morskiej o niskim stosunku Mg/Ca dowiodły, że tworzą one szkielet o niższej zawartości magnezu i nanotwardości. Wyniki te mogą sugerować, że w pewnych okresach w przeszłości geologicznej (podczas tzw. mórz kalcytowych z niskim stosunkiem molowym Mg/Ca) jeżowce były bardziej podatne na uszkodzenia w wyniku procesów abiotycznych czy drapieżnictwa.







2024.09.18. Publikacja IPal PAN Machalski, M., Duda, P. The influence of burrow-generated pseudobreccia on the preservation of fossil concentrations. Scientific Reports 14, 18893 (2024). https://doi.org/10.1038/s41598-024-69846-x

Rycina: Wizualizacja silnie porytego kontaktu utworów kredowych (mastrycht) oraz paleogeńskich (dan) wykonana na podstawie tomografii komputerowej; zilustrowany blok skalny pochodzi z odsłonięcia w Bochotnicy koło Kazimierza Dolnego.
      
Powierzchnie nieciągłości związane z nagromadzeniami skamieniałości wyznaczają przerwy w zapisie osadów morskich. Przekształcenie takiej powierzchni w „pseudobrekcję” przez ryjące bezkręgowce utrudnia jej interpretację. Przeanalizowaliśmy silnie zbioturbowany interwał na granicy kredapaleogen w okolicach Kazimierza Dolnego, wykorzystując m.in. metody tomografii komputerowej. Pozwoliło to na reinterpretację tego kontrowersyjnego profilu i sformułowanie ogólnych wskazówek odnośnie badań podobnych interwałów z innych części świata.







2024.08.21. Publikacja IPal PAN — Vaga, C.F., Seiblitz, I.G., Capel, K., Stolarski, J., Quattrini, A.M., Danwei, H., Quek, R., Kitahara, M.V. 2024. 300 million years apart: the extreme case of macromorphological skeletal convergence between deltocyathids and a turbinoliid coral (Anthozoa, Scleractinia). Invertebrate Systematics 38: IS23053, doi: 10.1071/IS23053
 
Rodzina Turbinolidae to grupa osobniczych koralowców madreporowych (podrząd Refertina), które charakteryzują się małymi stożkowatymi szkieletami, całkowicie otoczonymi tkankami miękkimi za życia koralowca. Zaskakującym wynikiem analizy genomu mitochondrialnego i jądrowego nowo opisanego rodzaju Dennantotrochus, który ma budowę szkieletu typową dla Deltocyathidae (podrząd Vacatina), jest jego pokrewieństwo z turbinolidami. Jest to skrajny przypadek morfologicznej konwergencji szkieletu u Scleractinia.




Rycina: Wybrani przedstawiciele Deltocyathidae posiadający płaskie szkielety (górny panel) w porównaniu do stożkowanych szkieletów typowych Turbinoliidae, z wyjątkiem nowo opisanego koralowca z rodzaju Dennantotrochus (dolne pole).








2024.08.21. Publikacja IPal PANStolarski, J., Coronado, I., Potocka, M., Janiszewska, K., Mazur, M., Baronnet, A., Cruz, J.A., Grauby, O., Meibom, A. 2024. Post-mortem recrystallization of biogenic amorphous calcium carbonate guided by the inherited macromolecular framework. Scientific Reports 14:17304, doi: 10.1038/s41598-024-68037-y

Rycina: Dojrzały gastrolit homara amerykańskiego zbudowany jest pierwotnie z dziesiątków pręcików amorficznego węglanu wapnia o warstwowanej, nanoziarnistej strukturze (lewy panel). Jeden ze zmienionych diagenetycznie (kalcyt) pręcików tworzących gastrolit wykazuje jednak złożoną, hierarchiczną strukturę o warkoczowej mikrostrukturze i ziarnistej nanostrukturze (prawy panel).
      
Minerały biogeniczne (biominerały) różnią się pod względem struktury i składu biogeochemicznego od swoich abiotycznych odpowiedników. Do tej pory wydawało się, że zmiany diagenetyczne biominerałów prowadzą do utraty większości cech wskazujących na ich biogeniczność. W opublikowanej pracy wykazano, że u homara amerykańskiego struktury utworzone przez amorficzny węglan wapnia mogą pośmiertnie krystalizować w kalcyt. Proces krystalizacji pozostaje pod wpływem odziedziczonej matrycy organicznej, przez co wtórny kalcyt spełnia pewne kryteria strukturalne dla biominerałów. Obserwacje te ułatwiają rozpoznawanie węglanów biogenicznych.
Badania zostały częściowo sfinansowane przez Narodowe Centrum Nauki w ramach projektów 2017/25/B/ST10/02221 oraz 2019/35/D/ST10/04378.







2024.08.20. Publikacja IPal PAN — Salamon, Mariusz A.; Benyoucef, Madani; Jain, Sreepat; Benzaggagh, Mohamed; Płachno, Bartosz J.; Abdelhamid, Marouf A. M.; Ahmad, Fayez; Azar, Dany; Bouchemla, Imad; Brachaniec, Tomasz; El Ouali, Mohamed; El Qot, Gamal; Ferré, Bruno; Gorzelak, Przemysław; Krajewski, Marcin; Klompmaker, Adiël A.; Mekki, Fayçal; Paszcza, Karolina; Poatskievick-Pierezan, Bruna; Slami, Rafika; Hoşgör, İzzet. 2024. Jurassic and Cretaceous crinoids (Crinoidea, Echinodermata) from the southern Tethys margin (northern and eastern Africa, and southern Asia). Palaeontographica Abteilung A, 328 (1-6): 1-99. doi: 10.1127/pala/2024/0148

      
Pierwsze monograficzne opracowanie kilkudziesięciu taksonów liliowców (w tym jednego nowego gatunku) z osadów jurajskich i kredowych Afryki i Azji (południowa Tetyda). Wykazano istotne różnice w liczebności rodzajów liliowców pomiędzy północną i południową częścią Tetydy. Najprawdopodobniej jest to wtórny efekt spowodowany znacznie lepszym opróbkowaniem i długa historią badań liliowców północnej Tetydy.







2024.08.20. Publikacja IPal PAN — Salamon, M.A., Radwańska, U., Paszcza, K., Krajewski, M., Brachaniec, T., Niedźwiedzki, R. & Gorzelak, P. 2024 The latest shallow-sea isocrinids from the Miocene of Paratethys and implications to the Mesozoic marine revolution. Scientifc Reports 14, 17932. https://doi.org/10.1038/s41598-024-67687-2
 
Liliowce łodygowe żyją dziś wyłącznie na znacznych głębokościach, jednak w przeszłości geologicznej powszechnie zamieszkiwały środowiska płytkomorskie. Uważa się, że presja ze strony drapieżników pod koniec mezozoiku i we wczesnym paleogenie, związana z tzw. mezozoiczną rewolucją morską, mogła przyczynić się do zaniku liliowców łodygowych ze środowisk płytkomorskich. Z osadów miocenu Polski (Niecka Nidziańska) opisano najmłodsze wystąpienie płytkomorskich liliowców łodygowych (izokrynidów). Odkrycie to sugeruje, że migracja tej grupy liliowców do środowisk głębokomorskich w skali globalnej nie była jednoczesna.








2024.07.03. Publikacja IPal PANHryniewicz, K., Birgel, D., Kaim, A., Peckmann, J., Kiel, S., 2024. Evolutionarily ancient deep-water seep communities in the Eocene Tethys: examples from Buje (Croatia). Papers in Palaeontology 10: e1560. https://doi.org/10.1002/spp2.1560

      
W pracy opisano głębokowodną faunę z eoceńskiego fliszu z Buje (Chorwacja). Fauna składa się głównie z małży chemosymbiotycznych, należących do rodzin Lucinidae i Thyasiridae, znanych już z kredy. Pomimo sprzyjających warunków dla znanych od eocenu do współczesności chemosymbiotycznych Vesicomyidae i Bathymodiolinae, w Buje ich nie stwierdzono. Występują one za to w niektórych równowiekowych środowiskach z Pacyfiku. Stawiamy hipotezę, iż fauny źródeł węglowodorowych Oceanu Tetydy są w badanym okresie ewolucyjnie zapóźnione względem Pacyfiku.







2024.07.03.
95th PalGes in Warsaw 2024 - Joint Meeting of the Polish Paleobiologists and the annual meeting of the Paläontologische Gesellschaft (Palges)

      
Międzynarodowa konferencja paleontologiczna Joint Meeting of the Polish Paleobiologists and Paläontologische Gesellschaft – PalGes 2024 odbędzie się od 16 do 21 września w Warszawie, na Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszawskiego. Jej współorganizatorem jest Instytut Paleobiologii PAN. To 95. edycja konferencji PalGes.
Tematem tegorocznej konferencji jest „Więcej niż wymarłe gatunki: znaczenie skamieniałości organizmów dla dzisiejszej ekologii, ewolucji i działań ochrony różnorodności biologicznej ponad granicami?" ("More than extinct species: the importance of fossils for ecology, evolution and conservation across borders?"). Oficjalnym językiem konferencji jest język angielski. Organizatorzy podkreślają zarówno interdyscyplinarny kierunek jaki obierają nauki paleobiologiczne dziś, jak i kluczową rolę informacji płynącej z przeszłości geologicznej dla dotyczących nas dziś zagadnień z zakresu ekologii, ewolucji czy ochrony różnorodności biologicznej. Konferencji towarzyszyć będą popularnonaukowe wykłady w językach polskim, angielskim i niemieckim.
Wśród organizatorów, obok Instytutu Paleobiologii PAN, są także: Wydział Biologii UW, Wydział Geologii UW, Sekcja Paleontologiczna Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Polski Instytut Geologiczny-Państwowy Instytut Badawczy oraz Paläontologische Gesellschaft (PalGes). To wspólnie tworzone wydarzenie ułatwi badaczom i badaczkom z różnych krajów nawiązanie współpracy czy da okazję do zaplanowania wspólnych, międzynarodowych projektów badawczych.
Więcej informacji na stronie: link .







2024.07.01. Publikacja IPal PAN — Arnold P., Janiszewska K., Li Q., O’Connor J.K., Fostowicz-Frelik Ł. 2024. The Late Cretaceous eutherian Zalambdalestes reveals unique axis and complex evolution of the mammalian neck. Science Bulletin 69: 1767–1775. doi: 10.1016/j.scib.2024.04.027z

Rycina: ilustracja wykonana przez Agnieszkę Kapuścińską.
      
Międzynarodowy zespół badawczy przeanalizował morfologię funkcjonalną szyi i paleoekologię późnokredowego ssaka wyższego Zalambdalestes lechei z Mongolii. Prawie kompletny szkielet artykułowany odcinka szyjnego (bez pierwszego kręgu) został odkryty 60 lat temu przez Polsko-Mongolską Wyprawę Paleontologiczną w formacji Djadokhta. Nowoczesne narzędzia badawcze, w tym mikrotomografia, umożliwiły powiązanie tej niezwykłej struktury z zachowaniami obronnymi i zdobywaniem pokarmu przez to zwierzę, podobnymi do behawioru dzisiejszych tenreków.







2024.07.01. Publikacja IPal PAN — Fang, Y.-W., Wolniewicz, A.S., and Liu, J. 2024. A new species of mixosaurid ichthyosaur from the Middle Triassic of Luxi County, Yunnan Province, South China. Acta Palaeontologica Polonica 69(2), 263–280. doi: https://doi.org/10.4202/app.01133.2024

Rycina: autor zdjęcia: Ye-wei Fang, autor rekonstrukcji: Nikolay Zverkov.
      
Miksozaury były grupą ichtiozaurów ze środkowego triasu. Charakteryzował je opływowy kształt ciała oraz uzębienie służące do kruszenia pancerzy morskich bezkręgowców. Miksozaury występowały licznie w płytkich wodach oceanu Tetydy i znane są z setek okazów, jednak ich różnorodność gatunkowa jest słabo poznana. W nowej pracy opisano nowy gatunek miksozaura z prowincji Junnan w południowo-zachodnich Chinach – Mixosaurus luxiensis. Odkrycie pozwala lepiej zrozumieć różnorodność anatomiczną i ekologiczną miksozaurów z Chin oraz ich pokrewieństwa z gatunkami z Europy.








seminarium2024.06.21. Miniseminarium IPal PAN
24 czerwca 2024 r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie Paleobiologii PAN w sali konferencyjnej na VI piętrze, dr Rafał Piechowski wygłosi referat: "Rekonstrukcja umięśnienia na przykładzie żółwi.".












2024.06.17. Publikacja IPal PAN — Vaga, C.F., Seiblitz, I.G., Capel, K., Quattrini, A.M., Stolarski, J., Cairns, S., Kitahara, M.V. 2024. Untangling deep-sea corals systematics: description of a new family, Stephanocyathidae (Anthozoa, Scleractinia), through a genomic approach. Zoologica Scripta 53:473-486. doi: 10.1111/zsc.12657

Rycina: Filogeneza (rekonstruowana metodą największej wiarygodności) oparta na zestawie danych jądrowych (górne pole) wskazująca pozycję nowej rodziny Stephanocyathidae w porównaniu z Caryophyllidae sensu stricto. Dolne pole: szkielety wybranych przedstawiciele Stephanocyathidae w widoku dystalnym i bocznym.
      
Praca stanowi kolejny etap wyjaśniania związków filogenetycznych wśród tradycyjnie pojmowanych kariofylidów (Caryophylliidae), do niedawna uznawanej za najliczniejszą w gatunki grupę, przeważnie głębokowodnych koralowców sześciopromiennych. Badania jądrowego i mitochondrialnego DNA wykazały, że rodzaje Stephanocyathus i Vaughanella wyróżniają się własną transpozycją genów, a nie posiadają unikatowego przegrupowania genów, będącego synapomorfią grupy, do której włączany jest typowy rodzaj Caryophyllia. Cechy molekularne oraz makromorfologiczne są podstawą wydzielenia rodzajów Stephanocyathus, Vaughanella i zapewne Ericiocyathus w nową rodzinę Stephanocyathidae.







2024.06.11. Publikacja IPal PANSzczygielski T., Van den Brandt M. J., Gaetano L., Dróżdż D. 2024. Saurodesmus robertsoni Seeley 1891—The oldest Scottish cynodont. PLoS ONE 19 (5): e0303973. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0303973

Rycina: badany okaz – zdjęcie (po lewej) oraz model 3D (pośrodku) – i drzewo rodowe owodniowców rozpatrywanych w publikacji z zaznaczoną prawdopodobną pozycją Saurodesmus robertsoni (po prawej).
      
184 lata temu w osadach triasu Szkocji odkryto małą kość. Choć od tego czasu została zbadana przez kilku najznamienitszych paleontologów swych czasów, nazwana Saurodesmus robertsoni i zinterpretowana jako kość udowa żółwia, ramienna krokodyla lub kość zwierzęcia przypominającego parejazaury albo cynognaty, jej tożsamość systematyczna nigdy nie została w pełni ustalona. W celu rozwiązania tej zagadki prezentowany jest przegląd anatomii nasadowych kości kończyn owodniowców. Okaz jest w istocie kością udową zaawansowanego cynodonta (prawdopodobnie tritylodontyda).







2024.06.07.
19 czerwca b.r. w Muzeum Badań Polarnych w Puławach odbyła się Ogólnopolska Konferencja Naukowa pt.: „Przyrodniczo-kulturowe i naukowe dziedzictwo zachodniej Lubelszczyzny”. 🙂
Szczegóły konferencji oraz fotorelacja.









2024.06.03.

Projekty NCN
W dniu 24 maja 2024 roku Narodowe Centrum Nauki przedstawiło listy rankingowe projektów zakwalifikowanych do finansowania w ramach konkursów ogłoszonych przez NCN. Naukowcy z Instytutu Paleobiologii uzyskali finansowanie na realizację 2 projektów badawczych w ramach konkursu OPUS 26.
Dr Daniel Madzia uzyskał 1 231 292,00 zł na realizację projektu „Globalne czynniki wpływające na ewolucję plezjozaurów w okresach intensywnych zmian w mezozoicznych ekosystemach morskich",
Dr hab. Przemysław Gorzelak uzyskał 797 644,00 zł na realizację projektu „Ewolucyjna optymalizacja mikrostruktur szkarłupni: pochodzenie i funkcjonalne znaczenie potrójnie okresowych minimalnych powierzchni stereomu".
Serdecznie gratulujemy!







2024.05.28. Publikacja IPal PANCzernielewski, M., Bącal, P., Błażejowski, B. 2024. Fossil caries in a Pliocene rodent with a plausible instance of in situ preservation of bacterial remains.
Acta Palaeontologica Polonica 69 (2): 217–225. https://doi.org/10.4202/app.01125.2023
 
Na stanowisku Węże 2 niedaleko Działoszyna w województwie łódzkim odkryto liczne szczątki ssaków i innych kręgowców sprzed ponad 2,5 miliona lat (pliocen). Ząb popielicy Glis sackdillingensis nosi ślady zmian próchnicowych powstałych za życia zwierzęcia. Ponadto przy użyciu skaningowego mikroskopu elektronowego stwierdzono występowanie w ubytku skamieniałych mikroorganizmów, przypominających współczesne bakterie próchnicowe. Przypuszczalnie są więc to ślady stanu chorobowego wraz ze szczątkami drobnoustrojów chorobotwórczych. Prawdopodobnie jest to jedyny tego rodzaju przypadek opisany do tej pory w literaturze paleontologicznej.
Rycina: skamieniały ząb plioceńskiego gryzonia (A–C) ze śladami próchnicy i szczątkami kopalnych bakterii chorobotwórczych (D–F).








2024.05.21. Publikacja IPal PANRytel A, Böhmer C, Spiekman SNF, Tałanda M. 2024 Extreme neck elongation evolved despite strong developmental constraints in bizarre Triassic reptiles—implications for neck modularity in archosaurs. Royal Society Open Science. 11:240233. https://doi.org/10.1098/rsos.240233
 
Triasowe tanystrofy charakteryzowały się najbardziej wydłużonymi kręgami wśród znanych zwierząt. Wydłużenie kręgów tanystrofów wynikało z ograniczeń rozwojowych – trudnościach w zwiększeniu liczby kręgów przedkrzyżowych. Najnowsze badania pokazują, że rozwój długoszyjności u tych gadów przebiegała zupełnie inaczej, niż u np. dinozaurów, u których nowe kręgi pojawiały się z tyłu szyi. U tanystrofów maksymalizacja wydłużenia szyi następowała przez „przesunięcie” kręgów grzbietowych do odcinka szyjnego kręgosłupa i włączenie ich do przedniego modułu morfologicznego, który obejmował najdłuższe kręgi.








2024.05.14. Publikacja IPal PAN — Hermanson G., Arnal, F. A. M., Szczygielski T., Evers S. 2024. A systematic comparative description of extant turtle humeri, with comments on humerus disparity and evolution based on fossil comparisons. The Anatomical Record. https://doi.org/10.1002/ar.25450

Rycina: anatomia i zmiany ewolucyjne w kości ramiennej żółwi.
      
Żółwie charakteryzują się nietypową anatomią aparatu ruchu, powiązaną z wykształceniem pancerza, zawierającego zmodyfikowane elementy szkieletu osiowego i obręczy barkowej. Szkieletu kończyn przedstawicieli większości grup żółwi nigdy jednak dobrze nie udokumentowano, zaś stosowane przez różnych autorów terminy anatomiczne były nierzadko niejednoznaczne. Praca ma na celu przedstawienie anatomii kości ramiennej u licznych dzisiejszych i wymarłych gatunków żółwi, ustandaryzowanie nomenklatury i wskazanie cech o znaczeniu filogenetycznym.







2024.05.13. Publikacja IPal PANCzepiński Ł. & Madzia D. 2024. Osteology, phylogenetic affinities, and palaeobiogeographic significance of the bizarre ornithischian dinosaur Ajkaceratops kozmai from the Late Cretaceous European archipelago. Zoological Journal of the Linnean Society, zlae048. https://doi.org/10.1093/zoolinnean/zlae048.
 
Ajkaceratops kozmai z górnej kredy Węgier był powszechnie uznawany za najmocniejszy dowód obecności ceratopsów (dinozaurów rogatych) poza Azją i Ameryką Północną. Ponowne przebadanie materiału wykazało, że postulowane podobieństwa do tej grupy są głównie powierzchowne. Z racji swoistej anatomii Ajkaceratops jest więc obecnie uznawany za dinozaura ptasiomiednicznego o niejasnych pokrewieństwach. Jest to kolejny dowód na istotność i wyjątkowość faun dinozaurowych Europy.
Rycina: rekonstrukcja przyżyciowa Ajkaceratops jako enigmatycznego dinozaura ptasiomiednicznego (autor: Edyta Felcyn-Kowalska) oraz opisany materiał kopalny.







seminarium2024.05.07. Seminarium IPal PAN
13 maja 2024 r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie Paleobiologii PAN w sali konferencyjnej na VI piętrze, prof. Wojciech Majewski wygłosi referat: "Reakcja za zmiany środowiska i post-industrialna odbudowa populacji otwornic z fiordów Georgii Południowej, sub-Antarktyka".












2024.04.11. Publikacja IPal PANMachalski, M. 2024. Scaphitid ammonites from the lower
Maastrichtian of Nahoryany (western Ukraine) and discussion on the origin of Hoploscaphites constrictus. Netherlands Journal of Geosciences, Volume 103, e6. https://doi.org/10.1017/njg.2024.2.

Rycina: ewolucyjne następstwo skafitów na tle stratygrafii górnego kampanu i mastrychtu z zaznaczoną lokalizacją i pozycją stratygraficzną stanowiska w Nagórzanach. M – makrokonchy (samice?), m – mikrokonchy (samce?).
      
Płytkomorskie utwory dolnego mastrychtu (górna kreda) odsłonięte w Nagórzanach koło Lwowa od 1843 roku słyną z bogactwa skamieniałości. Wprawdzie dziś nagórzańskich kamieniołomów już nie ma, lecz tamtejsze skamieniałości można badać w muzealnych kolekcjach. W pracy opisano nagórzańskie skafity na podstawie okazów z lwowskich i wiedeńskich zbiorów paleontologicznych. Przedyskutowano ewolucję, przypuszczalny dymorfizm płciowy oraz tryb życia tych powszechnych w późnokredowych morzach głowonogów.







seminarium2024.04.18. Seminarium IPal PAN
24 kwietnia 2024 r. (środa), o godz. 11:00, w Instytucie Paleobiologii PAN w sali konferencyjnej na VI piętrze, Dr Tetsuto Miyashita wygłosi referat: "Jawless Wonders and the Changing Views on the Origin of Vertebrates".












2024.04.18. Publikacja IPal PANBłażejowski B., Weryński Ł., Wierzbowski A., Michalska M.,
Hryniewicz K., Uchman A., Kugler S., Bącal P., Hołda-Michalska A. 2023b. Summary of a decade of research at the Owadów–Brzezinki Lagerstätte (Tithonian, central Poland): A review and perspectives for the future. Volumina Jurassica, 21, 83–98. DOI: 10.7306/VJ.21.5.
 
Stanowisko paleontologiczne Owadów–Brzezinki jest jednym z najważniejszych odkryć paleontologicznych ostatnich lat z terenu Polski. Od dekady znajduje się tam późnojurajskie (tytońskie) skamieniałości ostrogonów, homaropodobnych skorupiaków, owadów, ichtiozaurów, plezjozaurów i wielu innych zwierząt. Niezwykle bogaty zespół doskonale zachowanej kopalnej fauny morskiej i lądowej tworzy tzw. Konservat-Lagerstätte. Zrekonstruowano warunki środowiskowe, które doprowadziły do nagromadzenia się i przetrwania tych unikatowych skamieniałości.
Prace wykopaliskowe w kamieniołomie Owadów–Brzezinki, Studenckie Obozy Poszukiwawcze. Fot. B. Błażejowski 2019.







2024.04.16. Szkolimy młode kadry 🙂










seminarium2024.04.16. Seminarium IPal PAN
22 kwietnia 2024 r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie Paleobiologii PAN w sali konferencyjnej na VI piętrze, prof. Federico Fanti wygłosi referat: "In the footsteps of giants: geo-paleontological discoveries in the Gobi desert of Mongolia".












2024.04.11. Publikacja IPal PANMachalski, M. and Bitner. M. A. 2024. The brachiopod assemblage from the Maastrichtian white chalk at Chełm, eastern Poland: stratigraphical and palaeoecological implications. Netherlands Journal of Geosciences, Volume 103, e3. doi: 10.1017/njg.2023.15.

Rycina: lokalizacja stanowiska w Chełmie, przykładowa muszla mikromorficznego ramienionoga (Terebratulina longicollis) oraz profil kredy Chełma z zasięgami zidentyfikowanych taksonów.
      
Muszle drobnych (mikromorficznych) ramienionogów nie są tak atrakcyjne jak inne skamieniałości zachowane w kredzie piszącej, np. rostra belemnitów czy pancerze jeżowców. Pomimo tego są one ważne dla stratygrafii oraz paleoekologii późnej kredy Europy. Tematem pracy są ramienionogi z mastrychckiej kredy piszącej Chełma we wschodniej Polsce. Badany zespół jest zdominowany przez drobne formy i pozwala precyzyjnie datować chełmską kredę, a także określić warunki jej sedymentacji.







2024.04.09. Publikacja IPal PAN — Weryński Ł., Błażejowski B., Szczygielski T., Young M.T. 2024. The
first occurrence of machimosaurid crocodylomorphs from the Oxfordian of south-central Poland provides new insights into the distribution of macrophagous teleosauroids. PeerJ 12:e17153, doi:10.7717/peerj.17153.

Rycina: A. Rekonstrukcja przyżyciowa machimozauryda z południowo-centralnej Polski autorstwa Stanisława Kuglera. Typowy okaz (cała sylwetka) i MZ VIII Vr-72 (rekonstrukcja głowy). B. Widok poglądowy na okaz MZ VIII Vr-72. C. Widok na fragment F2 (środkowa część zachowanego rostrum). D. Przybliżenie na strukturę zębów, z doskonale widoczną ornamentacją szkliwa.
      
W jurze, oprócz szerzej znanych plezjozaurów i ichtiozaurów, istniała jeszcze trzecia grupa dużych drapieżnych gadów morskich o szerokim zasięgu geograficznym – Thalattosuchia, nieformalnie zwane „krokodylami morskimi”. Zbadano rostrum dużego teleozauroida z oksfordu Załęcza Wielkiego. Preparacja i zastosowanie mikrotomografii komputerowej pozwoliło ustalić, że jest to skamieniałość machimozauryda podobnego do rodzajów Neosteneosaurus oraz Proexochokefalos. Patologiczne wygięcie górnej szczęki tego osobnika nastąpiło najprawdopodobniej jeszcze za życia.







seminarium2024.04.08. Miniseminarium IPal PAN
15 kwietnia 2024 r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie Paleobiologii PAN w sali konferencyjnej na VI piętrze, dr Łukasz Czepiński, dr hab. Tomasz Sulej i dr Tomasz Szczygielski wygłoszą referat:"Zmierzch ery gadów ssakokształtnych - raport z grantu".











2024.04.05. Publikacja IPal PAN — Canesi, M., Douville, E., Montagna, P., Bordier, L., Caquineau, S., Pons-Branchu, E., Iwankow, G., Stolarski, J., Allemand, D., Planes, S., Moulin, C., Lombard, F., Bourdin, G., Troublé, R., Agostini, S., Banaigs, B., Boissin, E., Boss, E., Bowler, C., Vargas, C., Flores, M., Forcioli, D., Furla, P., Gilson, E., Galand, P.E., Pesant, S., Sunagawa, S., Thomas, O., Thurber, R.V., Voolstra, C.R., Wincker, P., Zoccola, D., Reynaud, S. 2024. Sea surface temperature reconstruction in the Pacific Ocean using multi-elemental proxy in Porites and Diploastrea corals: Application to Palau Archipelago. Chemical Geology 645: 121884, doi:10.1016/j.chemgeo.2023.121884.

Rycina: Rekonstrukcja temperatury wód powierzchniowych oceanu (SST) na podstawie wielowskaźnikowej analizy pierwiastków w szkieletach koralowców rafowych Porites i Diploastrea (górny panel) oraz (dolny panel) różnice proporcji między głównymi składnikami mikrostrukturalnymi szkieletu Porites i Diploastrea tj. strukturami szybkiego wzrostu (RAD), a strukturami pogrubiającymi (TD).

Opublikowane badania dotyczą analizy wskaźników geochemicznych (pierwiastków śladowych) pozyskanych ze szkieletów koralowców rafowych (Porites i Diploastrea), których celem była rekonstrukcja temperatury wód powierzchniowych oceanu (SST). Analizy wielowskaźnikowe (stosunki pierwiastków śladowych np. Sr/Ca i Li/Mg) znacząco zmniejszyły niepewność kalibracji temperatury. Różnice w rekonstrukcjach SST były bardziej zauważalne w koloniach Porites w porównaniu do kolonii Diploastrea, co przypisano różnicom w proporcjach między głównymi składnikami mikrostrukturalnymi szkieletu. Proporcje te wpływają na ilość pierwiastków śladowych wbudowywanych w szkielet i odzwierciedlają różnice fizjologiczne między taksonami.







2024.04.04. Publikacja IPal PANSulej, T., Machalski, M., and Tałanda, M. 2024. New finds of Olenekian, Early Triassic, trematosaurid amphibians and prolocophonid reptiles from Poland. Acta Palaeontologica Polonica 69 (1): 49–56. doi:10.4202/app.01109.2023.

Rycina: Szczątki kręgowców z triasu Stryczowic: A, szczęka prokolofona; B, rekonstrukcja kości przyklinowej trematozaura; C, kość przyklinowa trematozaura w skale.
      
W utworach dolnego triasu Gór Świętokrzyskich kości kręgowców są rzadkie. Opisujemy szczątki wczesnotriasowych płazów (trematozaurów) i gadów (prokolofona, roślinożernego gada podobnego do jaszczurek) ze Stryczowic koło Ostrowca Świętokrzyskiego. Podobne zwierzęta znane są z triasu Niemiec i Rosji. Z Polski znane są tylko fragmentaryczne skamieniałości trematozaurów, ale za to bogaty zespół prokolofonów z Czatkowic koło Krakowa. Żaden prokolofon z Czatkowic nie pasuje do stryczowickiego znaleziska, a trematozaurów nie ma w Czatkowicach wcale. Może to wynikać z różnic środowiskowych między tymi stanowiskami.







2024.04.03. Publikacja IPal PANSzczygielski, T., Marchetti, L., Dróżdż, D. 2024. Natural external plastron mold of the Triassic turtle Proterochersis: an unusual mode of preservation. PLoS One 19 (3): e0299314. doi: 10.1371/journal.pone.0299314.
 
Naturalne odlewy (ośródki) i odciski muszli bezkręgowców, pozbawione pozostałości samych tkanek szkieletowych, są częstymi skamieniałościami. W wypadku kości dużych kręgowców tego typu sposób zachowania jest jednak rzadki. Praca przedstawia naturalny zewnętrzny odcisk plastronu żółwia z triasowej formacji Löwenstein w Niemczech. Okaz reprezentuje nadzwyczaj dużego osobnika, większego niż znani przedstawiciele Proterochersis robusta z tej samej formacji i zbliżonego rozmiarami do P. porebensis z formacji grabowskiej z terenu Polski. Na jego powierzchni obecne są odciski ubytków, być może reprezentujące ślady pozostawione przez pasożyty zewnętrzne.
Rycina: Plastron średniej wielkości osobnika Proterochersis robusta (pośrodku) oraz opisywany osobnik: naturalny odlew zewnętrznej powierzchni plastronu (po prawej) i wirtualny pozytyw (po lewej).














2024.03.22.
Otrzymaliśmy wspaniałe podziękowania za udział w 32 Finale WOŚP!!!
Serdecznie dziękujemy każdemu, kto dołożył się do tego wyjątkowego aktu pomocy i troski o drugiego człowieka. ❤️








2024.03.19. Publikacja IPal PAN — Spiekman, S.N.F., Ezcurra, M.D., Rytel, A., Wang W., Mujal, E., Buchwitz, M. & Schoch, R.S. 2024. A redescription of Trachelosaurus fischeri from the Buntsandstein (Middle Triassic) of Bernburg, Germany: the first European Dinocephalosaurus-like marine reptile and its systematic implications for long-necked early archosauromorphs. Swiss Journal of Palaeontology 143,
10
. doi: 10.1186/s13358-024-00309-6.
 
Kamieniołom w Bernburgu (Saksonia-Anhalt, Niemcy) znany jest ze znajdowanych tam czaszek triasowych płazów. Jedyny wydobyty stamtąd szkielet gada opisano ponad 100 lat temu jako Trachelosaurus fischeri. Przez wiele lat okaz ten uznawano za wymieszane szczątki kilku różnych zwierząt. Nowe badania dowodzą jednak, że wszystkie kości pochodzą od tego samego osobnika – trachelozaur był po prostu zwierzęciem o bardzo długim kręgosłupie, liczącym przynajmniej 48 kręgów przedkrzyżowych (dwa razy więcej niż u człowieka!). Trachelosaurus to najstarszy i jedyny znany z Europy przedstawiciel trachelozaurydów – środkowotriasowych gadów wodnych.









Zdjęcie: Liliana Reinöhl







2024.03.05. Publikacja IPal PAN — Sachs, S., Eggmaier, S., Madzia, D. 2024. Exquisite skeletons of a new transitional plesiosaur fill gap in the evolutionary history of plesiosauroids. Frontiers in Earth Science 12: 1341470, doi: 10.3389/feart.2024.1341470.
 
Franconiasaurus brevispinus to nowy wczesny plezjozaur opisany na podstawie dwóch trójwymiarowo zachowanych szkieletów z dolnej jury Niemiec. Żył w okresie późnego toarku (∼175 mln lat temu), tuż przed początkiem przemian faun gadów morskich na granicy wczesnej i środkowej jury. Franconiasaurus wykazuje intrygujące połączenie cech wczesnych i późniejszych plezjozaurów. Analizy filogenetyczne umieszczają go jako takson siostrzany do Cryptoclidia, wypełniając lukę ewolucyjną między formami przypominającymi Plesiosaurus i mikrokleididy a kryptoklididami, leptokleidami i elasmozaurami.










Rekonstrukcja: Joschua Knüppe













seminarium2024.03.04. Seminarium IPal PAN
11 marca 2024 r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie Paleobiologii w sali konferencyjnej na VI piętrze, dr Milan Chroust wygłosi referat:"Fossil Turtles: Yesterday, Today and Tomorrow".













2024.02.26. Selected highlights of 2023

      
Artykuł o paleobionice ("Soft robotics informs how an early echinoderm moved") współautorstwa dr hab. Przemysława Gorzelaka znalazł się wśród 10 wyróżnionych przez redakcję PNAS artykułów opublikowanych w tym czasopiśmie w 2023 roku, które wywarły duży wpływ na społeczne rozumienie nauki i badań naukowych. (Selected highlights of 2023)
Gratulujemy!








2024.02.23. W dniach 16-21 września 2024 r. w Warszawie, na Wydziale Biologii UW, odbędzie się konferencja: "Joint Meeting of the Polish Paleobiologists and the 95th Annual Meeting of the Paläontologische Gesellschaft (Palges)". Organizatorami konferencji są Uniwersytet Warszawski, przy współpracy z Paläontologische Gesellschaft (Niemcy), Instytutu Paleobiologii Polskiej Akademia Nauk, Sekcji Paleontologicznej Polskiego Towarzystwa Geologicznego i Państwowego Instytutu Geologicznego - Państwowego Instytutu Badawczego. Tematem przewodnim konferencji są dokonania z pogranicza biologii i geologii podkreślające znaczenie wiedzy paleontologicznej dla zrozumienia ewolucji i ekologii, a także dla współczesnych problemów związanych z ochroną bioróżnorodności. Po szczegółowe informacje na temat konferencji zapraszamy do cyrkularza [więcej informacji].







2024.02.22. Publikacja IPal PANSłowiak J, Brusatte S.L., Szczygielski T. (2024) Reassessment of the enigmatic Late Cretaceous theropod dinosaur, Bagaraatan ostromi, Zoological Journal of the Linnean Society: zlad169, doi: 10.1093/zoolinnean/zlad169.

Rycina: U góry pierwotnie opisany szkielet Bagaraatan, a poniżej aktualna rekonstrukcja.
      
Bagaraatan ostromi to enigmatyczny dinozaur drapieżny opisany z górnokredowej formacji Nemegt w Mongolii. Przez ponad 30 lat jego pozycja systematyczna pozostawała nieokreślona. Rewizja Bagaraatan wykazała, że gatunek ten jest chimerą – jego szkielet został pierwotnie zrekonstruowany w oparciu o pomieszane kości dwóch różnych dinozaurów: owiraptorozaura (cf. Elmisaurus) i bardzo młodego tyranozauryda. Kwestią wciąż otwartą pozostaje to, czy Bagaraatan jest w istocie odrębnym przedstawicielem tyranozaurydów, czy też młodocianym osobnikiem Tarbosaurus lub Alioramus. Bagaraatan jest jednym z najmniejszych znanych młodocianych tyranozaurydów.







seminarium2024.02.20. Miniseminarium IPal PAN
26 lutego 2024 r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie Paleobiologii w sali konferencyjnej na VI piętrze dr Łukasz Czepiński wygłosi referat: "Deinonychozaury z późnej kredy Pustyni Gobi".













2024.02.14. Publikacja IPal PAN — Kalka, M., Bielak, K., Ptak, M., Stolarski, J., Dobryszycki, P., Wojtas,
M. 2024. Calcium carbonate polymorph selection in fish otoliths: a key role of phosphorylation of Starmaker-like protein. Acta Biomaterialia 174: 437-446, doi: 10.1016/j.actbio.2023.11.039

  Rycina: Eksperyment wskazujący na różną aktywność biomineralizacyjną białka podobnego do białka Starmaker
(z otolitów ryb), które w formie fosforylowanej wpływa na powstanie waterytowych kryształów węglanu wapnia, zaś w formie defosforylowanej kalcytowych.
      
Wiele organizmów wykazuje zadziwiającą umiejętność tworzenia polimorfów biominerałów z tej samej substancji chemicznej. Otolity ucha wewnętrznego ryb składają się z węglanu wapnia (CaCO3) w różnych formach polimorficznych (np. wateryt, aragonit). Od dawna było wiadomo, że na formę polimorficzną wpływają białka, ale dopiero opublikowana praca sugeruje konkretny mechanizm: fosforylację białka odpowiedzialnego za biomineralizację. Fosforylacja wpływa na krystalizację węglanu wapnia w postaci waterytu, natomiast jej brak prowadzi do wytrącania się kalcytu.







2024.01.24. Publikacja IPal PAN — Gaaloul, N., Uchman, A., Riahi, S., Janiszewska, K., Stolarski, J., Kołodziej, B., Ben Ali, S. 2023. In vivo and post-mortem bioerosion traces in solitary corals from the Pliocene of Tunisia. Acta Palaeontologica Polonica 68:659-681, doi: 10.4202/app.01095.2023.

Rycina: Szkielet koralowca osobniczego Ceratotrochus (Edwardsotrochus) duodecimcostatus z pliocenu Tunezji (widok od strony dystalnej i bocznej); podłużny szlif cienki oraz przekrój wirtualny (tomograficzny) szkieletu koralowca z widocznymi drążeniami (prawodpodobnie za życia) pierścienic (ichnorodzaj Maeandropolydora).
      
Jednym z podstawowych problemów tafonomii jest to, czy drążenia w strukturach szkieletowych organizmów powstawały za ich życia czy po śmierci. Drążenia mające wyraźny wpływ na wzrost szkieletu powstawały podczas życia zwierzęcia; podobnie drążenia rozmieszczone blisko powierzchni struktury szkieletowej, a znane skądinąd z głębokiej penetracji. Z drugiej strony drążenia, które głęboko penetrują strukturę szkieletową i te, które zawsze są blisko powierzchni, niezależnie od podłoża, można uważać za powstałe po śmierci organizmu. Kryteria te wykorzystano do rozróżnienia tych dwóch kategorii drążeń tworzonych przez wieloszczety, mszywioły i kryzelnice w szkieletach osobniczych koralowców sześciopromiennych Ceratotrochus z plioceńskich osadów Tunezji.







seminarium











seminarium2024.01.03. Komitet Biologii Organizmalnej PAN ogłosił kolejną (III) edycję konkursu na najlepszy debiut naukowy w zakresie biologii organizmu. Przedmiotem konkursu są publikacje naukowe młodych autorów (doktorantów i studentów), inaugurujące ich dorobek twórczy. Celem konkursu jest promocja wyróżniających się debiutów naukowych i upowszechnianie wiedzy z zakresu biologii organizmu, w szczególności promowane będą prace dotyczące biologii mikroorganizmów, roślin, grzybów, zwierząt i człowieka, interakcje między tymi organizmami oraz ich powiązania ze środowiskiem abiotycznym i społecznym, a także prace z zakresu paleobiologii. Wnioski o wyróżnienie mogą zgłaszać opiekunowie naukowi młodych badaczy nie później niż do dnia 31 stycznia roku kalendarzowego następującego po roku opublikowania pracy naukowej. Regulamin oraz pozostałe informacje o konkursie znajdują się na stronie KBO PAN (informacje o konkursie).















ARCHIWUM AKTUALNOŚCI 2006 - 2019, 2020, 2021, 2022, 2023