2025 | |||||
2025.04.03.
Publikacja IPal PAN — Stolarski, J., van Dijk, I.,
Benning, L. G. 2025. Controls on CaCO3 polymorphism: From
laboratory precipitation to biomineralization across
geological time. Elements 21(2): 92–97,
https://doi.org/10.2138/gselements.21.2.92
![]() Węglan
wapnia pod kontrolą: jak przyroda kształtuje materiały
przyszłości
Węglan wapnia (CaCO₃) jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych związków chemicznych na Ziemi. Posiada on kilka odmian – kalcyt, aragonit czy wateryt – a każda z nich ma odmienne właściwości. Wiele organizmów wykorzystuje CaCO₃ do budowy struktur biomineralnych, kontrolując wytwarzanie poszczególnych odmian poprzez procesy fizjologiczne. Publikacja podsumowuje aktualny stan wiedzy na temat abiotycznych i biologicznych mechanizmów kontrolujących formowanie polimorfów CaCO₃ (chemizm oceanu, fizjologia). Strategie stosowane przez organizmy do regulacji polimorfizmu mogą znaleźć zastosowanie w zrównoważonej produkcji materiałów o pożądanych właściwościach. |
|||||
![]() 16 kwietnia
2025 r. (środa), o godz. 11:00, w Instytucie Paleobiologii
PAN w sali konferencyjnej na VI piętrze, prof. Michał
Kowalewski wygłosi referat: "Temporal resolution
of paleontological samples".
|
|||||
2025.03.31.
Publikacja IPal PAN — Szczygielski T., Dróżdż D.,
Chanthasit P., Manitkoon S., Ditbanjong P. 2025. The
Triassic turtle of Thailand – revision of ‘Proganochelys’
ruchae. PLoS One 20 (3): e0316338.
https://doi.org/10.1371/journal.pone.0316338
![]() Już w późnym triasie
żółwie osiągnęły globalne
rozprzestrzenienie, ale ze wschodniej części Pangei opisany został zaledwie jeden
gatunek, Proganochelys ruchae (z Tajlandii, w latach 80 XX w.).
Ówczesny stan wiedzy na temat różnorodności i anatomii
triasowych żółwi był jednak bardzo ograniczony. Badania
historycznego oraz niepublikowanego materiału
uwzględniające nowe dane wskazują, że tajlandzki gatunek
nie należy do rodzaju Proganochelys, występującego
wyłącznie na terenie dzisiejszej Europy, lecz do nowego
rodzaju, Thaichelys, z grupy Proterochersidae.
|
|||||
![]() 24 marca 2025
r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie
Paleobiologii PAN w sali konferencyjnej na VI piętrze, prof.
dr hab. Jarosław Stolarski wygłosi referat: "Fakty
i mity o pierwotnym stanie zachowania skamieniałości".
|
|||||
2025.03.06.
Publikacja IPal PAN — Sachs, S., Madzia, D., Marx, M., Roberts, A.
J., Hampe, O., Kear, B. P. 2025. The osteology, taxonomy,
and phylogenetic placement of Seeleyosaurus
guilelmiimperatoris (Plesiosauroidea,
Microcleididae) from the Lower Jurassic Posidonia Shale of
Germany. The Anatomical Record: 1–64.
https://doi.org/10.1002/ar.25620
![]() Seeleyosaurus guilelmiimperatoris
to wczesny plezjozauroid z dolnojurajskich łupków
posidoniowych Niemiec. Mimo znaczenia historycznego
i odkrycia dwóch niemal kompletnych szkieletów, jego
anatomia pozostawała słabo poznana. Nowe badania pozwoliły
na opis osteologiczny Seeleyosaurus
oraz dyskusję nt. taksonomii i związków pokrewieństw
wczesnych plezjozauroidów. Seeleyosaurus należy do
Microcleididae,
jest blisko spokrewniony z Microcleidus i nie jest
tożsamy z Plesiopterys.
|
|||||
2025.02.18.
Publikacja IPal PAN — Kozłowska A., Bates D. & Maletz
J. 2024. Cortical developments in the Graptolithina
(Pterobranchia) under the Scanning Electron Microscope –
new clues. Annales Societatis Geologorum
Poloniae, 94(3): 205–223.
https://doi.org/10.14241/asgp.2024.14
![]() Praca jest
syntetycznym zestawieniem danych na temat ścian kolonii graptolitów,
skamieniałości przewodnich ordowiku i syluru. Ściany graptolitów zbudowane
są z włókien kolagenowych, tworzących unikatowe
półpierścienie (fuzellusy) oraz taśmy przypominające
bandaże. Włókna półpierścieni tworzą strukturę gąbczastą,
natomiast bandaże mają gęsto upakowane, równoległe włókna.
Wyjątkową grupą graptolitów są sylurskie retiolity, u
których bandaże tworzą ściany w kształcie siatek. Dzięki
różnicowaniu włókien kolagenowych, ich kombinacji i
tworzeniu różnych struktur, ściany graptolitów są mocne i
elastyczne.
|
|||||
2025.02.17.
Publikacja IPal PAN — Majewski W., Pawłowska J.,
Szczuciński W., „Georgia Południowa – raj odzyskany?” ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii
Nauk. 2024, nr 4(80), Zdrowie, str. 12-16.
doi: 10.24425/academiaPAN.2024.152813
![]() Georgia
Południowa – raj odzyskany?
Izolowane wyspy to naturalne laboratoria przyrody, gdzie jak na dłoni są widoczne zarówno zagrożenia, jak i pozytywne efekty wpływu człowieka na środowisko. Georgia Południowa, największa wyspa Subantarktyki, jest naturalną ostoją dla milionów ptaków i ssaków morskich, a miejscowe wody przyciągają wieloryby, głównie długopłetwce oceaniczne. Sama wyspa wraz z otaczającymi ja wodami jest ściśle chroniona, jednak jeszcze kilka dekad temu można tu było mówić o katastrofie ekologicznej. Co do niej doprowadziło? Jak odradzała się przyroda i jakie zagrożenia może przynieść przyszłość? |
|||||
2025.01.29.
Publikacja IPal PAN — Gorzelak P, Torres Jr. L, Kołbuk D, Grun TB, Kowalewski M. 2025.
Geochemical signatures and nanomechanical properties of
echinoid tests from nearshore habitats of Florida:
environmental and physiological controls on echinoid
biomineralization. PeerJ 13:e18688.
https://doi.org/10.7717/peerj.18688![]() Badania
geochemiczne dzisiejszych jeżowców z różnych środowisk
pokazały, że ilość pierwiastków śladowych wbudowywanych
w ich szkielet jest częściowo zależna od czynników
środowiskowych takich jak zasolenie. Jednak wzory
rozmieszczenia większości badanych pierwiastków w
szkieletach u różnych taksonów jeżowców i w różnych
regionach są wysoce zmienne, co wskazuje, że cechę tę
regulują nie tylko czynniki środowiskowe, ale i
fizjologiczne właściwe dla danego gatunku. Nasze badania
sugerują również, że jeżowce poprzez kontrolę
rozmieszczenia magnezu i wbudowywanych w szkielet związków
organicznych mogą precyzyjnie kontrolować jego właściwości
mechaniczne (np. nanotwardość).
|
|||||
![]() 27 stycznia
2025 r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie
Paleobiologii PAN w sali konferencyjnej na VI piętrze, Dr
Tomasz Szczygielski wygłosi referat: "Gdzie żył
Proganochelys? Nowe dane na temat różnorodności i
rozprzestrzenienia triasowych żółwi".
|
|||||
2025.01.21.
Publikacja IPal PAN — Lee S., Słowiak J. (2025) Sauntering
sauropods: the preferred walking speeds of the largest
land animals that ever lived. The Physics Teacher 63 (1), 20-22.
https://doi.org/10.1119/5.0187569
![]() Z jaką
prędkością przechadzały się największe dinozaury, czyli zauropody? Stosując prawa fizyki,
można to policzyć na podstawie długości kości kończyn. Do
badań wybrano trzy najbardziej znane rodzaje zauropodów, w
tym największego ich przedstawiciela, Argentinosaurus. Wyniki
pokazują, że ten ostatni i Brachiosaurus
spacerowały z podobną prędkością co konie zimnokrwiste w stępie (ok. 1,45 m/s), a Diplodocus
przechadzał się z prędkością podobną do prędkości chodu
człowieka (1,2 m/s).
Publikacja popularnonaukowa: Using simple harmonic motion to calculate
the gait speed of dinosaurs. |
|||||
2025.01.13.
Publikacja IPal PAN — Březina J., Chroust M., Szczygielski T., Hrazdil V. 2024.
Miocene crocodylian and marine turtle from Kienberg: First
record from the Moravian part of the Vienna Basin. Geologica Carpathica 75 (5):
329–338. doi.org/10.31577/GeolCarp.2024.19
![]() Praca opisuje
pierwsze szczątki krokodyla i żółwia morskiego ze środkowomioceńskiego stanowiska
Kienberg z morawskiej części Czech. Choć
prezentowane znaleziska mają ograniczoną wartość
diagnostyczną, są znaczące, gdyż reprezentują pierwsze
mioceńskie okazy czworonogów z tego obszaru.
Występowanie przybrzeżnej fauny obok dobrze znanych
bezkręgowców i ryb morskich wskazuje na bliskość
środowiska plażowego.
|
|||||
2024 |
|||||
2024.12.20.
Publikacja IPal PAN — Bakayeva S., Nützel A. & Kaim A. An elusive ancestry of
Neogastropoda: a potential of Maturifusidae,
Pseudotritoniidae, and Purpurinidae as the stem groups. Comptes Rendus Palevol. 2024.
Vol. 23. P. 1-29.
https://doi.org/10.5852/cr-palevol2024v23a31
![]() Neogastropoda to różnorodna grupa
drapieżnych ślimaków morskich, występująca na
całym świecie, ale najbardziej zróżnicowana w tropikach. Uważa się, że ich
strategia drapieżnictwa przyczyniła się do szybkiego
wzrostu zróżnicowania tej grupy w mezozoiku. W niniejszej pracy
rewidujemy trzy rodziny, które dotychczas wskazywano jako
możliwych przodków Neogastropoda. Opisano nowy gatunek
oraz przedstawiono nową rekonstrukcję pokrewieństw między
wymarłą rodziną Purpurinidae a współczesnymi Neogastropoda
i Tonnoidea.
|
|||||
![]() |
|||||
2024.12.12.
Publikacja IPal PAN — Sachs, S., Hornung, J.J., Madzia, D. 2024. Early-diverging
plesiosaurs from the Pliensbachian (Lower Jurassic) of
northwestern Germany. PeerJ 12:e18408.
https://doi.org/10.7717/peerj.18408 ![]()
Plezjozaury
z pliensbachu (wczesna jura, ∼192,9–184,2 mln
lat temu) są słabo poznane. Na całym świecie opisano
jedynie trzy taksony. Nowe badania donoszą o dwóch
znaleziskach plezjozaurów z dolnego pliensbachu Nadrenii Północnej-Westfalii
(Niemcy), w tym jedynego jak dotąd zidentyfikowanego pliozauryda
z wczesnego pliensbachu. Mimo że jego szczątki są
morfologicznie, geograficznie i stratygraficznie zbliżone do
gatunku Arminisaurus schuberti, ich dokładna
identyfikacja pozostaje obecnie niepewna.
Rekonstrukcja:
Joschua Knüppe
|
|||||
2024.12.11.
Publikacja IPal PAN — Cisneros-Lazaro, D., Adams,
A., Stolarski, J., Bernard, S., Daval, D.,
Baronnet, A., Grauby, O., Baumgartner, L.P., Vennemann, T.,
Moore, J., Baumgartner, C. Omos, C. M., Meibom, A. 2024.
Fossil biocalcite remains open to isotopic exchange with
seawater for tens of millions of years. Scientific Reports 14:24933,
doi: 10.1038/s41598-024-75588-7![]() Skład izotopów tlenu w węglanowych szkieletach kopalnych
organizmów jest często wykorzystywany w rekonstrukcjach
temperatur
mórz sprzed milionów lat. Rekonstrukcje te mogą
być obarczone dużym błędem, jeśli pierwotny zapis
geochemiczny został zmieniony przez procesy diagenezy. Eksperymenty w
roztworach wzbogaconych w ¹⁸O wykazały, że skład
izotopowy może być bardzo szybko zmieniony w
dzisiejszych, a wolniej w mioceńskich skorupkach otwornic Ammonia sp., co
wynika z ograniczonej możliwości penetracji wód porowych
w skorupkach kopalnych, zawierających mniejszą ilość
składników organicznych.
Rycina: Skorupki
dzisiejszej i kopalnej (mioceńskiej) otwornicy Ammonia
sp.
wraz z obrazami wzbogacenia w ¹⁸O w warunkach eksperymentalnych. |
|||||
2024.12.06.
Publikacja IPal PAN — Bakayeva S. and Kaim A. 2024. Wilhelm Friedberg and
his scientific legacy at the Natural History Museum In
Lviv. Proceedings of the State Natural
History Museum 40: 21-32.
https://doi.org/10.36885/nzdpm.2024.40.21-32
![]() Wilhelm Friedberg (1873–1941) był
polskim przyrodnikiem, który badał głównie geologię i
paleontologię miocenu obszaru dzisiejszej Polski i
Ukrainy zachodniej. W Muzeum Przyrodniczym im. Dzieduszyckich
we Lwowie (obecnie Państwowym Muzeum Przyrodniczym
Narodowej Akademii Nauk Ukrainy) znajdują się dwie
obszerne kolekcje związane z jego monografiami: całość
kolekcji otwornic kredowych oraz część zbiorów mięczaków mioceńskich, w tym ślimaków ze słynnych iłów korytnickich. Zestawiono listę typów nomenklatorycznych z kolekcji
mięczaków.
|
|||||
2024.12.03.
Publikacja IPal PAN — Halamski, A.T., Baliński, A. & Kondas, M. 2024. Kyrtatrypa
pauli sp. nov., a key brachiopod species of
post-Taghanic recovery faunas in the Middle Devonian
(Givetian) of the Holy Cross Mountains, Poland. Annales Societatis Geologorum Poloniae,
94 (3): 225–240. https://doi.org/10.14241/asgp.2024.12![]() Opisano Kyrtatrypa
pauli, nowy gatunek ramienionoga z żywetu Świętomarzy i Laskowej w Górach Świętokrzyskich. Dzięki
badaniom palinologicznym przedstawiono
poprawione datowanie warstw, w których występuje nowy
ramienionóg: są one późniejsze od wydarzenia Taghanic (dotąd
sądzono, że wcześniejsze). Kyrtatrypa pauli jest
zatem kluczowym elementem ekosystemów, odradzających się po
tym wymieraniu. Gatunek ten jest homeomorficzny (bardzo
podobny, ale nie jest blisko spokrewniony) z Atrypa subtrigonalis,
występującą na tym samym obszarze przed wymieraniem
Taghanic.
Kyrtatrypa pauli:
skorupka brzuszna ramienionoga porośnięta przez
koralowce denkowe z grupy auloporidów (Laskowa, żywet;
zebrał G. Racki, fot. A. Baliński; por. Halamski et
al., 2024, fig. 5M)
|
|||||
2024.12.02. Publikacja
IPal PAN — Majewski W., Szczuciński W.,
Pawłowska J., Szymczak-Żyła M., Lubecki L., Niedzielski P.
2024. Environmental degradation and recovery after
termination of whaling in sub-Antarctic fjord, South
Georgia. Science of the Total Environment
957: 177536.
https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2024.177536
![]() Jeszcze w
połowie lat 60. XX wieku na Georgii Południowej intensywnie
łowiono i przetwarzano wieloryby. Przemysłowa skala tych
działań była wyjątkowa w skali całego Oceanu Południowego. Badania osadów
morskich z wykorzystaniem wskaźników geochemicznych i biologicznych
pozwoliły uchwycić przemożny wpływ tej działalności na
środowisko naturalne w pobliżu stacji w Grytviken. Prześledziliśmy proces
odrodzenia ekosystemu, a także, ku naszemu
zaskoczeniu, wyraźne zmiany zachodzące już w wieku XXI,
spowodowane wzmożonym ruchem turystycznym.
|
|||||
2024.11.28. Publikacja
IPal PAN — Qvarnström, M., Wernström, J.V.,
Wawrzyniak, Z., Barbacka, M., Pacyna, G., Górecki, A.,
Ziaja, J., Jarzynka, A., Owocki, K., Sulej, T., Marynowski, L.,
Pieńkowski, G., Ahlberg, P.E., Niedźwiedzki, G. Digestive
contents and food webs record the advent of dinosaur
supremacy. Nature (2024), published: 27
November. https://doi.org/10.1038/s41586-024-08265-4
![]() Przeanalizowano
setki skamieniałości z bezpośrednimi dowodami żerowania, aby porównać dynamikę troficzną pięciu zespołów
kręgowców, które rejestrują osiągnięcie przez dinozaury dominującej pozycji w
ekosystemach lądowych. Wykazano, że zmiany ekosystemów na
przełomie triasu
i jury
w Polsce przebiegały stopniowo, bez żadnych wydarzeń
katastroficznych. Zmiany ekosystemów mogą wyjaśniać globalne
wzorce przemian faun kręgowców lądowych, w tym pojawienie
się gigantyzmu u dinozaurów oraz osiągnięcie przez nie
dominującej pozycji, która utrzymała się przez 150
milionów lat, aż do końca kredy.
|
|||||
2024.11.25. Publikacja
IPal PAN — Pindakiewicz, M.K., Hryniewicz, K., Janiszewska, K., Kaim, A.
A microfossil evidence for the composition of fish communities in the Late Triassic of Tethys: examples from Cassian Formation, Italy. Lethaia 57(3): 1-15, published online 19 November 2024. https://doi.org/10.18261/let.57.3.7 ![]() Około 235 milionów lat temu w miejscu
obecnych Dolomitów było ciepłe morze z
licznymi rafami koralowymi. Wapienie z tych
raf stanowią podstawowy budulec turni Dolomitów. Skały te
są znane z licznych skamieniałości mięczaków, ale szczątki ryb i gadów morskich są bardzo
nieliczne Odkryty zespół otolitów, zębów i innych drobnych
szczątków pokazuje istnienie stosunkowo bogatego zespołu
ryb promieniopłetwych. Wśród nich były
pierwotne ryby latające, kuzyni niszczuk oraz najstarsze ryby cienkołuskie.
|
|||||
![]() 26 listopada
2024 r. (wtorek), o godz. 11:00, w Instytucie
Paleobiologii PAN w sali konferencyjnej na VI piętrze, Dr
Barbara Szafron wygłosi referat: "Droga okazu od
terenu do badacza okiem preparatora".
|
|||||
![]() 25 listopada
2024 r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie
Paleobiologii PAN w sali konferencyjnej na VI piętrze, mgr
Sofia Bakayeva i dr hab. Andrzej Kaim
wygłoszą referat: "Mezozoiczna historia neogastropodów".
|
|||||
2024.11.13. Publikacja
IPal PAN — Rytel, A., Surmik, D., Szczygielski, T., Spiekman, S., van
de Kamp, T., Zuber, M., Scheyer, T. (2024). Unique
internal anatomy of vertebrae as a key factor for neck
elongation in Triassic archosauromorphs. Zoological Journal of the Linnean
Society 202(3): zlae126.
https://doi.org/10.1093/zoolinnean/zlae126
![]() Kości z dużymi pustymi
przestrzeniami w środku są jedną z charakterystycznych
cech dinozaurów
(w tym ptaków)
i pterozaurów.
Nowe badania pokazują, że kręgi krewnych przodków tych
grup również były puste w środku. U tanyzaurów, długoszyich gadów
żyjących w triasie, około 240 milionów lat
temu, niezwykle wydłużone kręgi miały cylindryczną budowę.
Gęsta kość otaczała pojedynczą, dużą pustkę, która
zajmowała większą część objętości kręgu. Żadne inne znane
zwierzęta nie mają podobnych kręgów. W przeciwieństwie do
chociażby dinozaurów, kości tanyzaurów nie były jednak
wypełnione powietrzem, a tkanką miękką. Cylindryczna budowa
kręgów miała za zadanie zwiększenie ich wytrzymałości.
|
|||||
2024.11.08. ![]() |
|||||
2024.11.08. ![]() |
|||||
![]() 21 października
2024 r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie
Paleobiologii PAN w sali konferencyjnej na VI piętrze, dr
Krzysztof Owocki wygłosi referat: "Stabline
izotopy szkliwa kopalnych kręgowców jako proxy zmian
klimatu od wczesnego mastrychtu do pliocenu".
|
|||||
2024.10.07.
Publikacja IPal PAN — Witasik, M., Słowiak, J., & Szczygielski, T. (2024). Modified
laminar bone did not stop sauropods from achieving large
body sizes. Journal of Vertebrate Paleontology.
https://doi.org/10.1080/02724634.2024.2396816![]() Znaleziona w 1963 roku kość udowa zauropoda z formacji Baynshire (cenoman–santon) w Mongolii została
zidentyfikowana jako należąca do prawie dorosłego
przedstawiciela Titanosauriformes. Badania
mikrostruktury kości tego dinozaura wykazały obecność
charakterystycznej tkanki kostnej (zmodyfikowanej
kości laminarnej, modified laminar bone, MLB)
świadczącej o wydłużonym tempie wzrostu. Występuje ona u
mniejszych gatunków tytanozauriformów, do 18 m długości.
Obecność MLB u badanego osobnika o większych rozmiarach
(ok. 20 m długości), świadczy o tym, że tytanozauriformy
o wolniejszym tempie wzrostu również mogły osiągać duże
rozmiary ciała, jak gatunki o szybkim tempie wzrostu.
Rycina: Model 3D badanej kości udowej, schematyczna rekonstrukcja ciała reprezentanta tytanozauriformów (Phylopic, autor: Tasman Dixon) oraz fragment przekroju przez kość udową pokazujący osteony wtórne rozsiane w zmodyfikowanej kości laminarnej. |
|||||
2024.10.01.
Publikacja IPal PAN — Magdalena Łukowiak, Oleg Mandic, Anna
Omalecka, Mădălina-Elena Kallanxhi, Stjepan Ćorić, Patrick
Grunert, 2024. Illuminating the richness of the ascidian
fossil record: a new exceptionally diverse assemblage of
ascidian spicules from the Middle Miocene of Bosnia and
Herzegovina. Papers in Palaeontology, 10 (5),
e1586. https://doi.org/10.1002/spp2.1586 ![]()
W miejscowości Bogutovo Selo koło Ugljeviku w Bośni i Hercegowinie
odkryto najbardziej zróżnicowany na świecie zespół
skamieniałości spikul żachw, datowanych na środkowy miocen.
Te kopalne gatunki żachw wykazują większe podobieństwo
do gatunków z eocenu Australii niż do tych z
regionu Paratetydy Wschodniej w
miocenie. Wskazuje to, że szeroko niegdyś
rozpowszechniona grupa żachw przetrwała aż do miocenu
w odizolowanych refugiach w Morzu Śródziemnym.
|
|||||
2024.09.30. Publikacja
IPal PAN — Gu, L.A., Wolniewicz, A.S. and Liu, J., 2024.
New information on the dentition of Chaohusaurus
zhangjiawanensis (Reptilia, Ichthyosauriformes) from
the Early Triassic of Yuan’an, Hubei Province, China. Swiss Journal of Palaeontology,
143(1), 1-16. doi:
https://doi.org/10.1186/s13358-024-00331-8.
![]() Nowy okaz
wczesnego ichtiozaura Chaohusaurus
zhangjiawanensis z wczesnego triasu prowincji Hubei w Chinach potwierdza heterodontyzm u tego gatunku.
Pododnie jak u innych gatunków z rodzaju Chaohusaurus,
Ch. zjangjiawanensis posiadał zęby o stożkowatych
koronach w przedniej części pyska oraz zęby o
zaokrąglonych koronach w tylnej części szczęk. Uzębienie Ch. zhangjiawanensis
było jednak bardziej masywne od uzębienia innych
przedstawicieli rodzaju, co wskazuje na dietę bogatszą w
opancerzone bezkręgowce u Ch. zhangjiawanensis.
|
|||||
2024.09.30. Publikacja
IPal PAN — Laboury, A., Stubbs, T.L., Wolniewicz, A.S., Liu, J., Scheyer,
T.M., Jones, M.E. and Fischer, V., 2024. Contrasting
macroevolutionary patterns in pelagic tetrapods across the
Triassic–Jurassic transition. Evolution, qpae138. doi:
https://doi.org/10.1093/evolut/qpae138.
![]() Przeglądowe
badania przeprowadzone przez międzynarodowy zespół badaczy
wykazały, że trajektorie ewolucyjne triasowych oraz wczesnojurajskich ichtiozaurów i eozauropterygów – dwóch głównych
grup mezozoicznych morskich (pelagicznych) drapieżników – różniły
się znacząco. Ponadto badanie dostarcza dowodów na to, że
wymieranie mezozoicznych gadów morskich
na granicy triasu i jury było bardziej stopniowe niż
wcześniej sądzono, a nie katastroficzne. Jednak jedna
grupa ichtiozaurów – kolosalne szastasaury – wymarły
najprawdopodobniej dość nagle pod koniec triasu.
|
|||||
2024.09.30. Publikacja
IPal PAN — Bindellini, G., Wolniewicz, A.S., Miedema, F., Dal
Sasso, C. and Scheyer, T.M., 2024. Postcranial anatomy of
Besanosaurus leptorhynchus (Reptilia:
Ichthyosauria) from the Middle Triassic Besano Formation
of Monte San Giorgio (Italy/Switzerland), with
implications for reconstructing the swimming styles of
Triassic ichthyosaurs. Swiss Journal of Palaeontology,
143(1), 1-32. doi:
https://doi.org/10.1186/s13358-024-00330-9.
![]() Besanosaurus
leptorhynchus to duży ichtiozaur ze środkowego triasu Monte San Giorgio (Alpy, pogranicze
Włoch i Szwajcarii). W nowej publikacji międzynarodowy
zespół naukowców opisuje anatomię jego szkieletu
pozaczaszkowego, ujawniając występowanie cech zarówno
prymitywnych, jak i zaawansowanych dla ichtiozaurów.
Ponadto styl pływania Besanosaurus został
zrekonstruowany jako pośredni pomiędzy wczesnymi a
bardziej zaawansowanymi ichtiozaurami.
|
|||||
2024.09.25.
Publikacja IPal PAN — Ferreira G. S., Hermanson G.,
Kyriakouli C., Dróżdż D., Szczygielski T. 2024. Shell
biomechanics suggests an aquatic palaeoecology at the dawn
of turtle evolution. Scientific Reports 14: 21822.
https://doi.org/10.1038/s41598-024-72540-7![]() Najwcześniejsze, triasowe (ok. 220–200 mln lat) żółwie charakteryzują się dużą
różnorodnością kostnych połączeń między plastronem, karapaksem i obręczami – barkową (przekształcone obojczyki)
i miedniczną. Niniejsza praca
testuje wpływ tych połączeń na wytrzymałość mechaniczną
skorupy. Okazuje się, że rola obręczy w dystrybucji naprężeń i wzmacnianiu pancerza
była stosunkowo nieduża. Ich zróżnicowane powiązania
zapewne wynikają z różnic w ekologii i lokomocji
poszczególnych gatunków. Zrośnięcie miednicy z pancerzem
u Proterochersis spp. z
Polski i Niemiec mogło zwiększać stabilność i
efektywność pływania u tych żółwi.
Rycina: Dystrybucja naprężeń (VMS) w pancerzach triasowych (Proganochelys, Proterochersis) i dzisiejszych żółwi (Erymnochelys – żółwie bokoszyjne; Trachemys – żółwie skrytoszyjne): ciemne barwy wskazują najniższe naprężenia, jasne - najwyższe. Scenariusze symulują ugryzienia w różnych regionach pancerza (strzałki) przy przyrośniętych (A) lub usuniętych (D) wyrostkach epiplastronu (obojczykach – Proganochelys) i miednicy (Proterochersis, Erymnochelys). |
|||||
2024.09.25.
Publikacja IPal PAN — Halamski, A.T. 2024. Contribution à
l’étude des renoncules tête d’or (Ranunculus auricomus
aggr.) de la Poméranie polonaise. Trois espèces nouvelles
des environs de Darłowo et Sławno. Bulletin de la Société linnéenne de
Lyon, 93 (7–8), 169–205. https://linneenne-lyon.org/spip3/spip.php?article2657 ![]() Z Pomorza Zachodniego opisano trzy
nowe gatunki jaskrów. Są to rozmnażające się
bezpłciowo mikrogatunki z grupy jaskrów różnolistnych, której
przedstawiciele odznaczają się wyjątkowo silnym polimorfizmem liści. Obserwacja
zmienności roślin współczesnych pozwala na lepszą
interpretację niekompletnych skamieniałości roślinnych.
Jest to również kolejny przykład, pokazujący jak bardzo
błędna jest rozpowszechniona teza o tym, że nie zostało
już nic (lub prawie nic) do odkrycia, a klasyczne
badania przyrodnicze straciły już rację bytu.
Rycina: Jaskier Gryfitów (Ranunculus gryphum) w okolicach Sławna (Pomorze Zachodnie) |
|||||
2024.09.24.
Publikacja IPal PAN — Sulej T. 2024. Osteology and
relationships of the Late Triassic giant dicynodont Lisowicia.
Zoological Journal of the Linnean
Society 202,1. https://doi.org/10.1093/zoolinnean/zlae085 ![]()
Opis całego szkieletu dicynodonta z Lisowic umożliwił nową
interpretację niekompletnych danych na temat późnotriasowych dicynodontów.
Zastosowanie podejścia chronofiletycznego pozwoliło na
wyróżnienie trzech linii ewolucyjnych: dwóch gondwańskich i jednej laurazyjskiej. Ostatecznie
proces ewolucji doprowadził do pojawienia się dużych
dicynodontów w Europie, które pasły się na roślinach zielnych, i
mniejszych, ale zbierających wyższe rośliny w Ameryce
Południowej.
Rycina:
Miednica i jej rekonstrukcja, Lisowicia bojani.
|
|||||
2024.09.20. Publikacja
IPal PAN — Świło M., Majewski W., Totten R.L., Lehrmann
A.A., Anderson J.B. 2024. Multi-proxy record of Late
Holocene climate events and westerly winds in Maxwell Bay,
South Shetland Islands, Antarctica. Palaeogeography, Palaeoclimatology,
Palaeoecology 654: 112450.
https://doi.org/10.1016/j.palaeo.2024.112450.
![]() Zmiany klimatu
na Antarktydzie nie są ani jednolite geograficznie, ani
synchroniczne. Niniejsza praca przedstawia nowe dane z
szeroko otwartej Zatoki Maxwella na Szetlandach Południowych. W
połączeniu z innymi danymi z tego obszaru znaleźliśmy
wyraźne przejawy średniowiecznej anomalii klimatycznej
i małej epoki lodowej, powiązane z
silną zmiennością wiatrów zachodnich, które wpływają na
obecność lodu morskiego i napływ wody morskiej. Badania
takie jak nasze pomagają zrozumieć mechanizmy,
kształtujące klimat we wciąż niedostatecznie poznanych
obszarach polarnych.
|
|||||
2024.09.18. Publikacja
IPal PAN — P. Gorzelak, J. Stolarski, P. Bącal, P. Dubois, D. Kołbuk. 2024. Calcium-rich
seawater affects the mechanical properties of echinoderm
skeleton. Communications
Earth & Environment 5, 467 . https://doi.org/10.1038/s43247-024-01609-y ![]() Eksperymenty na
dzisiejszych jeżowcach hodowanych w wodzie
morskiej o niskim stosunku Mg/Ca dowiodły, że tworzą one
szkielet o niższej zawartości magnezu i nanotwardości. Wyniki te mogą
sugerować, że w pewnych okresach w przeszłości
geologicznej (podczas tzw. mórz kalcytowych z niskim stosunkiem
molowym
Mg/Ca) jeżowce były bardziej podatne na uszkodzenia w
wyniku procesów abiotycznych czy drapieżnictwa.
|
|||||
2024.09.18. Publikacja
IPal PAN — Machalski, M., Duda, P. The
influence of burrow-generated pseudobreccia on the
preservation of fossil concentrations. Scientific Reports 14, 18893
(2024). https://doi.org/10.1038/s41598-024-69846-x
![]() Powierzchnie
nieciągłości związane z nagromadzeniami skamieniałości
wyznaczają przerwy w zapisie osadów morskich. Przekształcenie
takiej powierzchni w „pseudobrekcję” przez ryjące bezkręgowce
utrudnia jej interpretację. Przeanalizowaliśmy silnie zbioturbowany
interwał na granicy kreda–paleogen w okolicach Kazimierza Dolnego, wykorzystując
m.in. metody tomografii komputerowej. Pozwoliło
to na reinterpretację tego kontrowersyjnego profilu i
sformułowanie ogólnych wskazówek odnośnie badań podobnych
interwałów z innych części świata.
|
|||||
2024.08.21.
Publikacja IPal PAN — Vaga, C.F., Seiblitz, I.G.,
Capel, K., Stolarski, J., Quattrini, A.M.,
Danwei, H., Quek, R., Kitahara, M.V. 2024. 300 million years
apart: the extreme case of macromorphological skeletal
convergence between deltocyathids and a turbinoliid coral
(Anthozoa, Scleractinia). Invertebrate Systematics 38:
IS23053, doi: 10.1071/IS23053![]() Rodzina Turbinolidae to
grupa osobniczych koralowców madreporowych (podrząd Refertina), które
charakteryzują się małymi stożkowatymi szkieletami,
całkowicie otoczonymi tkankami miękkimi za życia
koralowca. Zaskakującym wynikiem analizy genomu mitochondrialnego i
jądrowego nowo opisanego rodzaju Dennantotrochus,
który ma budowę szkieletu typową dla Deltocyathidae
(podrząd Vacatina), jest jego pokrewieństwo z
turbinolidami. Jest to skrajny przypadek morfologicznej
konwergencji szkieletu u
Scleractinia.
Rycina: Wybrani przedstawiciele Deltocyathidae posiadający płaskie szkielety (górny panel) w porównaniu do stożkowanych szkieletów typowych Turbinoliidae, z wyjątkiem nowo opisanego koralowca z rodzaju Dennantotrochus (dolne pole). |
|||||
2024.08.21. Publikacja
IPal PAN — Stolarski, J., Coronado, I.,
Potocka, M., Janiszewska, K., Mazur, M.,
Baronnet, A., Cruz, J.A., Grauby, O., Meibom, A. 2024.
Post-mortem recrystallization of biogenic amorphous
calcium carbonate guided by the inherited macromolecular
framework. Scientific Reports 14:17304,
doi: 10.1038/s41598-024-68037-y
![]() Minerały
biogeniczne (biominerały) różnią się pod względem
struktury i składu biogeochemicznego od swoich abiotycznych odpowiedników. Do tej
pory wydawało się, że zmiany diagenetyczne biominerałów prowadzą
do utraty większości cech wskazujących na ich
biogeniczność. W opublikowanej pracy wykazano, że u homara amerykańskiego struktury
utworzone przez amorficzny węglan wapnia mogą pośmiertnie
krystalizować w kalcyt. Proces krystalizacji
pozostaje pod wpływem odziedziczonej matrycy organicznej,
przez co wtórny kalcyt spełnia pewne kryteria strukturalne
dla biominerałów. Obserwacje te ułatwiają rozpoznawanie
węglanów biogenicznych.
Badania zostały częściowo sfinansowane przez Narodowe Centrum Nauki w ramach projektów 2017/25/B/ST10/02221 oraz 2019/35/D/ST10/04378. |
|||||
2024.08.20. Publikacja
IPal PAN — Salamon, Mariusz A.; Benyoucef, Madani;
Jain, Sreepat; Benzaggagh, Mohamed; Płachno, Bartosz J.;
Abdelhamid, Marouf A. M.; Ahmad, Fayez; Azar, Dany;
Bouchemla, Imad; Brachaniec, Tomasz; El Ouali, Mohamed; El
Qot, Gamal; Ferré, Bruno; Gorzelak, Przemysław; Krajewski,
Marcin; Klompmaker, Adiël A.; Mekki, Fayçal; Paszcza,
Karolina; Poatskievick-Pierezan, Bruna; Slami, Rafika;
Hoşgör, İzzet. 2024. Jurassic and Cretaceous crinoids
(Crinoidea, Echinodermata) from the southern Tethys margin
(northern and eastern Africa, and southern Asia). Palaeontographica Abteilung A,
328 (1-6): 1-99. doi: 10.1127/pala/2024/0148
![]() Pierwsze
monograficzne opracowanie kilkudziesięciu taksonów liliowców (w tym jednego nowego
gatunku) z osadów jurajskich i kredowych Afryki i Azji (południowa
Tetyda). Wykazano istotne różnice w liczebności rodzajów
liliowców pomiędzy północną i południową częścią Tetydy. Najprawdopodobniej jest to
wtórny efekt spowodowany znacznie lepszym opróbkowaniem i
długa historią badań liliowców północnej Tetydy.
|
|||||
2024.08.20.
Publikacja IPal PAN — Salamon, M.A., Radwańska, U.,
Paszcza, K., Krajewski, M., Brachaniec, T., Niedźwiedzki, R.
& Gorzelak, P. 2024 The latest
shallow-sea isocrinids from the Miocene of Paratethys and
implications to the Mesozoic marine revolution. Scientifc Reports 14, 17932.
https://doi.org/10.1038/s41598-024-67687-2![]() Liliowce łodygowe żyją dziś
wyłącznie na znacznych głębokościach, jednak w
przeszłości geologicznej powszechnie zamieszkiwały
środowiska płytkomorskie. Uważa się, że presja ze strony
drapieżników pod koniec mezozoiku i we wczesnym
paleogenie, związana z tzw. mezozoiczną rewolucją morską,
mogła przyczynić się do zaniku liliowców łodygowych ze
środowisk płytkomorskich. Z osadów miocenu Polski (Niecka Nidziańska) opisano
najmłodsze wystąpienie płytkomorskich liliowców
łodygowych (izokrynidów). Odkrycie to sugeruje, że
migracja tej grupy liliowców do środowisk
głębokomorskich w skali globalnej nie była jednoczesna.
|
|||||
2024.07.03.
Publikacja IPal PAN — Hryniewicz, K., Birgel, D., Kaim, A., Peckmann, J., Kiel, S.,
2024. Evolutionarily ancient deep-water seep communities in
the Eocene Tethys: examples from Buje (Croatia). Papers in Palaeontology 10: e1560.
https://doi.org/10.1002/spp2.1560![]() W pracy opisano
głębokowodną faunę z eoceńskiego fliszu z Buje (Chorwacja). Fauna
składa się głównie z małży chemosymbiotycznych, należących
do rodzin Lucinidae i Thyasiridae, znanych już z kredy. Pomimo sprzyjających warunków
dla znanych od eocenu do współczesności
chemosymbiotycznych Vesicomyidae i Bathymodiolinae, w Buje ich nie
stwierdzono. Występują one za to w niektórych
równowiekowych środowiskach z Pacyfiku. Stawiamy hipotezę,
iż fauny źródeł węglowodorowych Oceanu Tetydy są w badanym okresie
ewolucyjnie zapóźnione względem Pacyfiku.
|
|||||
2024.07.03. 95th PalGes in Warsaw 2024 - Joint Meeting of the Polish Paleobiologists and the annual meeting of the Paläontologische Gesellschaft (Palges) ![]() Międzynarodowa
konferencja paleontologiczna Joint Meeting of the Polish
Paleobiologists and Paläontologische Gesellschaft – PalGes
2024 odbędzie się od 16 do 21 września w Warszawie, na
Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszawskiego. Jej
współorganizatorem jest Instytut Paleobiologii PAN
Tematem tegorocznej konferencji jest „Więcej niż wymarłe gatunki: znaczenie skamieniałości organizmów dla dzisiejszej ekologii, ewolucji i działań ochrony różnorodności biologicznej ponad granicami?" ("More than extinct species: the importance of fossils for ecology, evolution and conservation across borders?"). Oficjalnym językiem konferencji jest język angielski. Organizatorzy podkreślają zarówno interdyscyplinarny kierunek jaki obierają nauki paleobiologiczne dziś, jak i kluczową rolę informacji płynącej z przeszłości geologicznej dla dotyczących nas dziś zagadnień z zakresu ekologii, ewolucji czy ochrony różnorodności biologicznej. Konferencji towarzyszyć będą popularnonaukowe wykłady w językach polskim, angielskim i niemieckim. Wśród organizatorów, obok Instytutu Paleobiologii PAN Więcej informacji na stronie: link . |
|||||
2024.07.01.
Publikacja IPal PAN — Arnold P., Janiszewska K., Li Q., O’Connor J.K.,
Fostowicz-Frelik Ł. 2024. The Late
Cretaceous eutherian Zalambdalestes reveals unique
axis and complex evolution of the mammalian neck. Science Bulletin 69: 1767–1775.
doi: 10.1016/j.scib.2024.04.027z ![]() Międzynarodowy
zespół badawczy przeanalizował morfologię funkcjonalną
szyi i paleoekologię późnokredowego ssaka wyższego Zalambdalestes
lechei z Mongolii. Prawie kompletny szkielet
artykułowany odcinka szyjnego (bez pierwszego kręgu)
został odkryty 60 lat temu przez Polsko-Mongolską Wyprawę
Paleontologiczną w formacji Djadokhta. Nowoczesne
narzędzia badawcze, w tym mikrotomografia, umożliwiły
powiązanie tej niezwykłej struktury z zachowaniami
obronnymi i zdobywaniem pokarmu przez to zwierzę,
podobnymi do behawioru dzisiejszych tenreków.
|
|||||
2024.07.01.
Publikacja IPal PAN — Fang, Y.-W., Wolniewicz, A.S., and Liu, J. 2024. A
new species of mixosaurid ichthyosaur from the Middle
Triassic of Luxi County, Yunnan Province, South China. Acta Palaeontologica Polonica
69(2), 263–280. doi:
https://doi.org/10.4202/app.01133.2024![]() Miksozaury były grupą ichtiozaurów ze środkowego triasu. Charakteryzował je opływowy
kształt ciała oraz uzębienie służące do kruszenia pancerzy
morskich bezkręgowców. Miksozaury występowały licznie w
płytkich wodach oceanu Tetydy i znane są z setek okazów,
jednak ich różnorodność gatunkowa jest słabo
poznana. W nowej pracy opisano nowy gatunek miksozaura z
prowincji Junnan w południowo-zachodnich
Chinach – Mixosaurus luxiensis. Odkrycie pozwala
lepiej zrozumieć różnorodność anatomiczną i ekologiczną
miksozaurów z Chin oraz ich pokrewieństwa z gatunkami z
Europy.
|
|||||
![]() 24 czerwca 2024
r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie
Paleobiologii PAN w sali konferencyjnej na VI piętrze, dr
Rafał Piechowski wygłosi referat: "Rekonstrukcja
umięśnienia na przykładzie żółwi.".
|
|||||
2024.06.17.
Publikacja IPal PAN — Vaga, C.F., Seiblitz, I.G.,
Capel, K., Quattrini, A.M., Stolarski, J., Cairns, S., Kitahara,
M.V. 2024. Untangling deep-sea corals systematics:
description of a new family, Stephanocyathidae (Anthozoa,
Scleractinia), through a genomic approach. Zoologica Scripta 53:473-486.
doi: 10.1111/zsc.12657![]() Praca stanowi
kolejny etap wyjaśniania związków filogenetycznych wśród
tradycyjnie pojmowanych kariofylidów (Caryophylliidae), do
niedawna uznawanej za najliczniejszą w gatunki grupę,
przeważnie głębokowodnych koralowców sześciopromiennych.
Badania jądrowego i mitochondrialnego DNA wykazały, że
rodzaje Stephanocyathus i Vaughanella
wyróżniają się własną transpozycją genów, a nie posiadają
unikatowego przegrupowania genów, będącego synapomorfią grupy, do której
włączany jest typowy rodzaj Caryophyllia.
Cechy molekularne oraz makromorfologiczne są podstawą
wydzielenia rodzajów Stephanocyathus, Vaughanella
i zapewne Ericiocyathus w nową rodzinę
Stephanocyathidae.
|
|||||
2024.06.11.
Publikacja IPal PAN — Szczygielski T., Van den Brandt M. J.,
Gaetano L., Dróżdż D. 2024. Saurodesmus robertsoni
Seeley 1891—The oldest Scottish cynodont. PLoS ONE 19 (5): e0303973.
https://doi.org/10.1371/journal.pone.0303973 ![]() 184 lata temu w
osadach triasu
Szkocji
odkryto małą kość. Choć od tego czasu została zbadana
przez kilku najznamienitszych paleontologów swych czasów,
nazwana Saurodesmus robertsoni i zinterpretowana
jako kość udowa żółwia, ramienna krokodyla lub kość
zwierzęcia przypominającego parejazaury albo cynognaty, jej tożsamość
systematyczna nigdy nie została w pełni ustalona. W celu
rozwiązania tej zagadki prezentowany jest przegląd
anatomii nasadowych kości kończyn owodniowców. Okaz jest w istocie
kością udową zaawansowanego cynodonta (prawdopodobnie
tritylodontyda).
|
|||||
2024.06.07. 19 czerwca b.r. w Muzeum Badań Polarnych w Puławach odbyła się Ogólnopolska Konferencja Naukowa pt.: „Przyrodniczo-kulturowe i naukowe dziedzictwo zachodniej Lubelszczyzny”. 🙂 Szczegóły konferencji oraz fotorelacja. ![]() |
|||||
2024.06.03. ![]() W dniu 24 maja 2024 roku Narodowe Centrum Nauki przedstawiło listy rankingowe projektów zakwalifikowanych do finansowania w ramach konkursów ogłoszonych przez NCN. Naukowcy z Instytutu Paleobiologii uzyskali finansowanie na realizację 2 projektów badawczych w ramach konkursu OPUS 26. Dr Daniel Madzia uzyskał 1 231 292,00 zł na realizację projektu „Globalne czynniki wpływające na ewolucję plezjozaurów w okresach intensywnych zmian w mezozoicznych ekosystemach morskich", Dr hab. Przemysław Gorzelak uzyskał 797 644,00 zł na realizację projektu „Ewolucyjna optymalizacja mikrostruktur szkarłupni: pochodzenie i funkcjonalne znaczenie potrójnie okresowych minimalnych powierzchni stereomu". Serdecznie gratulujemy! |
|||||
2024.05.28.
Publikacja IPal PAN — Czernielewski, M., Bącal, P., Błażejowski, B. 2024. Fossil caries in
a Pliocene rodent with a plausible instance of in situ
preservation of bacterial remains. Acta Palaeontologica Polonica 69 (2): 217–225. https://doi.org/10.4202/app.01125.2023 ![]() Na stanowisku
Węże 2 niedaleko Działoszyna w województwie łódzkim odkryto
liczne szczątki ssaków i innych kręgowców sprzed ponad
2,5 miliona lat (pliocen). Ząb popielicy Glis
sackdillingensis nosi ślady zmian próchnicowych powstałych za życia
zwierzęcia. Ponadto przy użyciu skaningowego mikroskopu elektronowego
stwierdzono występowanie w ubytku skamieniałych
mikroorganizmów, przypominających współczesne bakterie
próchnicowe. Przypuszczalnie są więc to ślady stanu
chorobowego wraz ze szczątkami drobnoustrojów chorobotwórczych. Prawdopodobnie
jest to jedyny tego rodzaju przypadek opisany do tej
pory w literaturze paleontologicznej.
Rycina: skamieniały ząb plioceńskiego gryzonia (A–C) ze
śladami próchnicy i szczątkami kopalnych bakterii
chorobotwórczych (D–F).
|
|||||
2024.05.21.
Publikacja IPal PAN — Rytel A, Böhmer C, Spiekman SNF,
Tałanda M. 2024 Extreme neck elongation evolved despite
strong developmental constraints in bizarre Triassic
reptiles—implications for neck modularity in archosaurs. Royal Society Open Science.
11:240233. https://doi.org/10.1098/rsos.240233 ![]() Triasowe
tanystrofy charakteryzowały się najbardziej wydłużonymi
kręgami wśród znanych zwierząt. Wydłużenie kręgów
tanystrofów wynikało z ograniczeń rozwojowych –
trudnościach w zwiększeniu liczby kręgów przedkrzyżowych. Najnowsze
badania pokazują, że rozwój długoszyjności u tych gadów przebiegała zupełnie
inaczej, niż u np. dinozaurów, u których nowe kręgi
pojawiały się z tyłu szyi. U tanystrofów maksymalizacja
wydłużenia szyi następowała przez „przesunięcie” kręgów
grzbietowych do odcinka szyjnego kręgosłupa i
włączenie ich do przedniego modułu morfologicznego,
który obejmował najdłuższe kręgi.
|
|||||
2024.05.14.
Publikacja IPal PAN — Hermanson G., Arnal, F. A. M., Szczygielski T., Evers S. 2024. A
systematic comparative description of extant turtle humeri,
with comments on humerus disparity and evolution based on
fossil comparisons. The Anatomical Record.
https://doi.org/10.1002/ar.25450![]() Żółwie charakteryzują się nietypową
anatomią aparatu ruchu, powiązaną z
wykształceniem pancerza, zawierającego
zmodyfikowane elementy szkieletu osiowego i obręczy
barkowej. Szkieletu kończyn przedstawicieli większości
grup żółwi nigdy jednak dobrze nie udokumentowano, zaś
stosowane przez różnych autorów terminy anatomiczne były nierzadko
niejednoznaczne. Praca ma na celu przedstawienie anatomii
kości ramiennej u licznych
dzisiejszych i wymarłych gatunków żółwi, ustandaryzowanie
nomenklatury i wskazanie cech o znaczeniu filogenetycznym.
|
|||||
2024.05.13.
Publikacja IPal PAN — Czepiński Ł. & Madzia D. 2024. Osteology,
phylogenetic affinities, and palaeobiogeographic
significance of the bizarre ornithischian dinosaur Ajkaceratops
kozmai from the Late Cretaceous European archipelago.
Zoological Journal of the Linnean
Society, zlae048.
https://doi.org/10.1093/zoolinnean/zlae048.![]() Ajkaceratops
kozmai z górnej kredy Węgier był powszechnie uznawany za
najmocniejszy dowód obecności ceratopsów (dinozaurów rogatych)
poza Azją
i Ameryką Północną. Ponowne
przebadanie materiału wykazało, że postulowane
podobieństwa do tej grupy są głównie powierzchowne. Z
racji swoistej anatomii Ajkaceratops jest więc
obecnie uznawany za dinozaura ptasiomiednicznego o
niejasnych pokrewieństwach. Jest to kolejny dowód na
istotność i wyjątkowość faun dinozaurowych Europy.
Rycina: rekonstrukcja przyżyciowa Ajkaceratops
jako enigmatycznego dinozaura ptasiomiednicznego
(autor: Edyta Felcyn-Kowalska) oraz opisany materiał
kopalny.
|
|||||
![]() 13 maja 2024 r.
(poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie Paleobiologii
PAN w sali konferencyjnej na VI piętrze, prof.
Wojciech Majewski wygłosi referat: "Reakcja za
zmiany środowiska i post-industrialna odbudowa populacji
otwornic z fiordów Georgii Południowej, sub-Antarktyka".
|
|||||
2024.04.11.
Publikacja IPal PAN — Machalski, M. 2024. Scaphitid
ammonites from the lower Maastrichtian of Nahoryany (western Ukraine) and discussion on the origin of Hoploscaphites constrictus. Netherlands Journal of Geosciences, Volume 103, e6. https://doi.org/10.1017/njg.2024.2. ![]() Płytkomorskie
utwory dolnego mastrychtu (górna kreda) odsłonięte w Nagórzanach koło Lwowa od 1843 roku
słyną z bogactwa skamieniałości. Wprawdzie dziś
nagórzańskich kamieniołomów już nie ma, lecz tamtejsze
skamieniałości można badać w muzealnych kolekcjach. W
pracy opisano nagórzańskie skafity na podstawie okazów z lwowskich i wiedeńskich zbiorów
paleontologicznych. Przedyskutowano ewolucję,
przypuszczalny dymorfizm płciowy oraz tryb życia tych
powszechnych w późnokredowych morzach głowonogów.
|
|||||
![]() 24 kwietnia
2024 r. (środa), o godz. 11:00, w Instytucie Paleobiologii
PAN w sali konferencyjnej na VI piętrze, Dr Tetsuto
Miyashita wygłosi referat: "Jawless Wonders and
the Changing Views on the Origin of Vertebrates".
|
|||||
2024.04.18.
Publikacja IPal PAN — Błażejowski B., Weryński Ł.,
Wierzbowski A., Michalska M., Hryniewicz K., Uchman A., Kugler S., Bącal P., Hołda-Michalska A. 2023b. Summary of a decade of research at the Owadów–Brzezinki Lagerstätte (Tithonian, central Poland): A review and perspectives for the future. Volumina Jurassica, 21, 83–98. DOI: 10.7306/VJ.21.5. ![]() Stanowisko paleontologiczne
Owadów–Brzezinki jest jednym z najważniejszych
odkryć paleontologicznych ostatnich lat z terenu Polski.
Od dekady znajduje się tam późnojurajskie (tytońskie) skamieniałości ostrogonów, homaropodobnych
skorupiaków, owadów, ichtiozaurów, plezjozaurów i wielu innych
zwierząt. Niezwykle bogaty zespół doskonale zachowanej
kopalnej fauny morskiej i lądowej tworzy tzw. Konservat-Lagerstätte.
Zrekonstruowano warunki środowiskowe, które doprowadziły
do nagromadzenia się i przetrwania tych unikatowych
skamieniałości.
Prace wykopaliskowe w kamieniołomie Owadów–Brzezinki,
Studenckie Obozy Poszukiwawcze. Fot. B. Błażejowski
2019.
|
|||||
2024.04.16. Szkolimy
młode kadry 🙂![]() |
|||||
![]() 22 kwietnia
2024 r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie
Paleobiologii PAN w sali konferencyjnej na VI piętrze, prof.
Federico Fanti wygłosi referat: "In the footsteps
of giants: geo-paleontological discoveries in the Gobi
desert of Mongolia".
|
|||||
2024.04.11.
Publikacja IPal PAN — Machalski, M. and Bitner. M. A. 2024. The brachiopod
assemblage from the Maastrichtian white chalk at Chełm,
eastern Poland: stratigraphical and palaeoecological
implications. Netherlands Journal of Geosciences,
Volume 103, e3. doi: 10.1017/njg.2023.15.![]() Muszle drobnych
(mikromorficznych) ramienionogów nie są tak atrakcyjne
jak inne skamieniałości zachowane w kredzie piszącej, np. rostra belemnitów czy pancerze jeżowców. Pomimo tego są one ważne
dla stratygrafii oraz paleoekologii późnej kredy Europy. Tematem pracy są
ramienionogi z mastrychckiej kredy piszącej Chełma we wschodniej Polsce. Badany
zespół jest zdominowany przez drobne formy i pozwala
precyzyjnie datować chełmską kredę, a także
określić warunki jej sedymentacji.
|
|||||
2024.04.09.
Publikacja IPal PAN — Weryński Ł., Błażejowski B., Szczygielski T., Young M.T. 2024. The
first occurrence of machimosaurid crocodylomorphs from the Oxfordian of south-central Poland provides new insights into the distribution of macrophagous teleosauroids. PeerJ 12:e17153, doi:10.7717/peerj.17153. ![]() W jurze, oprócz szerzej znanych
plezjozaurów i ichtiozaurów, istniała jeszcze trzecia
grupa dużych drapieżnych gadów morskich o szerokim zasięgu
geograficznym – Thalattosuchia, nieformalnie zwane
„krokodylami morskimi”. Zbadano rostrum dużego teleozauroida z oksfordu Załęcza Wielkiego. Preparacja i
zastosowanie mikrotomografii komputerowej pozwoliło
ustalić, że jest to skamieniałość machimozauryda podobnego do rodzajów
Neosteneosaurus
oraz Proexochokefalos. Patologiczne wygięcie górnej
szczęki tego osobnika nastąpiło najprawdopodobniej jeszcze
za życia.
|
|||||
![]() 15 kwietnia
2024 r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie
Paleobiologii PAN w sali konferencyjnej na VI piętrze, dr
Łukasz Czepiński, dr hab. Tomasz Sulej i dr Tomasz
Szczygielski wygłoszą referat:"Zmierzch ery gadów
ssakokształtnych - raport z grantu".
|
|||||
2024.04.05.
Publikacja IPal PAN — Canesi, M., Douville, E.,
Montagna, P., Bordier, L., Caquineau, S., Pons-Branchu, E.,
Iwankow, G., Stolarski, J., Allemand, D., Planes,
S., Moulin, C., Lombard, F., Bourdin, G., Troublé, R.,
Agostini, S., Banaigs, B., Boissin, E., Boss, E., Bowler,
C., Vargas, C., Flores, M., Forcioli, D., Furla, P., Gilson,
E., Galand, P.E., Pesant, S., Sunagawa, S., Thomas, O.,
Thurber, R.V., Voolstra, C.R., Wincker, P., Zoccola, D.,
Reynaud, S. 2024. Sea surface temperature reconstruction in
the Pacific Ocean using multi-elemental proxy in Porites
and Diploastrea corals: Application to Palau
Archipelago. Chemical Geology 645: 121884,
doi:10.1016/j.chemgeo.2023.121884.![]() Opublikowane
badania dotyczą analizy wskaźników geochemicznych (pierwiastków
śladowych) pozyskanych ze szkieletów koralowców rafowych (Porites
i Diploastrea), których celem była rekonstrukcja temperatury wód powierzchniowych oceanu
(SST). Analizy wielowskaźnikowe (stosunki pierwiastków śladowych np. Sr/Ca i
Li/Mg) znacząco zmniejszyły niepewność kalibracji
temperatury. Różnice w rekonstrukcjach SST były bardziej
zauważalne w koloniach Porites w porównaniu do
kolonii Diploastrea, co przypisano różnicom w
proporcjach między głównymi składnikami
mikrostrukturalnymi szkieletu. Proporcje te wpływają na
ilość pierwiastków śladowych wbudowywanych
w szkielet i odzwierciedlają różnice fizjologiczne między
taksonami.
|
|||||
2024.04.04.
Publikacja IPal PAN — Sulej, T., Machalski, M., and Tałanda, M. 2024.
New finds of Olenekian, Early Triassic, trematosaurid
amphibians and prolocophonid reptiles from Poland. Acta Palaeontologica Polonica 69
(1): 49–56. doi:10.4202/app.01109.2023.![]() W utworach
dolnego triasu
Gór Świętokrzyskich kości kręgowców
są rzadkie. Opisujemy szczątki wczesnotriasowych płazów (trematozaurów)
i gadów (prokolofona, roślinożernego gada
podobnego do jaszczurek) ze Stryczowic koło Ostrowca
Świętokrzyskiego. Podobne zwierzęta znane są z triasu
Niemiec i Rosji. Z Polski znane są tylko fragmentaryczne
skamieniałości trematozaurów, ale za to bogaty zespół
prokolofonów z Czatkowic koło Krakowa. Żaden prokolofon z
Czatkowic nie pasuje do
stryczowickiego znaleziska, a trematozaurów nie ma w
Czatkowicach wcale. Może to wynikać z różnic
środowiskowych między tymi stanowiskami.
|
|||||
2024.04.03.
Publikacja IPal PAN — Szczygielski, T., Marchetti, L., Dróżdż, D. 2024. Natural external
plastron mold of the Triassic turtle Proterochersis:
an unusual mode of preservation. PLoS One 19 (3): e0299314. doi:
10.1371/journal.pone.0299314.![]() Naturalne
odlewy (ośródki) i odciski muszli bezkręgowców, pozbawione
pozostałości samych tkanek szkieletowych, są częstymi skamieniałościami. W wypadku kości
dużych kręgowców tego typu sposób zachowania jest jednak
rzadki. Praca przedstawia naturalny zewnętrzny odcisk plastronu żółwia z triasowej formacji Löwenstein w
Niemczech. Okaz reprezentuje nadzwyczaj dużego osobnika,
większego niż znani przedstawiciele Proterochersis robusta z tej
samej formacji i zbliżonego rozmiarami do P.
porebensis z formacji grabowskiej z terenu Polski.
Na jego powierzchni obecne są odciski ubytków, być może
reprezentujące ślady pozostawione przez pasożyty zewnętrzne.
Rycina:
Plastron
średniej wielkości osobnika Proterochersis robusta
(pośrodku) oraz opisywany osobnik: naturalny odlew
zewnętrznej powierzchni plastronu (po prawej) i
wirtualny pozytyw (po lewej).
|
|||||
![]() |
|||||
2024.03.22. Otrzymaliśmy wspaniałe podziękowania za udział w 32 Finale WOŚP!!! Serdecznie dziękujemy każdemu, kto dołożył się do tego wyjątkowego aktu pomocy i troski o drugiego człowieka. ❤️ ![]() |
|||||
2024.03.19.
Publikacja IPal PAN — Spiekman, S.N.F., Ezcurra, M.D.,
Rytel, A., Wang W., Mujal, E.,
Buchwitz, M. & Schoch, R.S. 2024. A redescription of Trachelosaurus
fischeri from the Buntsandstein (Middle Triassic) of
Bernburg, Germany: the first European Dinocephalosaurus-like
marine reptile and its systematic implications for
long-necked early archosauromorphs. Swiss Journal of Palaeontology 143, 10. doi: 10.1186/s13358-024-00309-6. ![]()
Kamieniołom w Bernburgu (Saksonia-Anhalt, Niemcy) znany
jest ze znajdowanych tam czaszek triasowych płazów.
Jedyny wydobyty stamtąd szkielet gada opisano ponad
100 lat temu jako Trachelosaurus fischeri.
Przez wiele lat okaz ten uznawano za wymieszane szczątki kilku różnych
zwierząt. Nowe badania dowodzą jednak, że
wszystkie kości pochodzą od tego samego osobnika –
trachelozaur był po prostu zwierzęciem o bardzo długim
kręgosłupie, liczącym
przynajmniej 48 kręgów przedkrzyżowych (dwa razy
więcej niż u człowieka!). Trachelosaurus to
najstarszy i jedyny znany z Europy przedstawiciel
trachelozaurydów – środkowotriasowych gadów
wodnych.
Zdjęcie:
Liliana Reinöhl
|
|||||
2024.03.05.
Publikacja IPal PAN — Sachs, S., Eggmaier, S., Madzia, D. 2024. Exquisite skeletons
of a new transitional plesiosaur fill gap in the
evolutionary history of plesiosauroids. Frontiers in Earth Science 12:
1341470, doi: 10.3389/feart.2024.1341470. ![]()
Franconiasaurus brevispinus
to nowy wczesny plezjozaur opisany na podstawie
dwóch trójwymiarowo zachowanych szkieletów z dolnej jury
Niemiec. Żył w okresie późnego toarku (∼175 mln lat temu), tuż
przed początkiem przemian faun gadów morskich na
granicy wczesnej i środkowej jury. Franconiasaurus
wykazuje intrygujące połączenie cech wczesnych i
późniejszych plezjozaurów. Analizy filogenetyczne
umieszczają go jako takson siostrzany do Cryptoclidia, wypełniając lukę
ewolucyjną między formami przypominającymi Plesiosaurus
i mikrokleididy a kryptoklididami, leptokleidami i elasmozaurami.
Rekonstrukcja: Joschua Knüppe |
|||||
![]() 11 marca 2024
r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie
Paleobiologii w sali konferencyjnej na VI piętrze, dr
Milan Chroust wygłosi referat:"Fossil Turtles:
Yesterday, Today and Tomorrow".
|
|||||
2024.02.26.
Selected highlights of 2023 ![]() Artykuł o
paleobionice ("Soft robotics informs how an early
echinoderm moved") współautorstwa dr hab.
Przemysława Gorzelaka znalazł się wśród 10 wyróżnionych
przez redakcję PNAS artykułów opublikowanych w tym
czasopiśmie w 2023 roku, które wywarły duży wpływ na
społeczne rozumienie nauki i badań naukowych. (Selected highlights of 2023)
Gratulujemy! |
|||||
![]() 2024.02.23. W
dniach 16-21 września 2024 r. w Warszawie, na
Wydziale Biologii UW, odbędzie się konferencja: "Joint
Meeting of the Polish Paleobiologists and the 95th
Annual Meeting of the Paläontologische Gesellschaft
(Palges)". Organizatorami konferencji są Uniwersytet
Warszawski, przy współpracy z Paläontologische
Gesellschaft (Niemcy), Instytutu Paleobiologii Polskiej
Akademia Nauk, Sekcji Paleontologicznej Polskiego
Towarzystwa Geologicznego i Państwowego Instytutu
Geologicznego - Państwowego Instytutu Badawczego. Tematem
przewodnim konferencji są dokonania z pogranicza biologii
i geologii podkreślające znaczenie wiedzy
paleontologicznej dla zrozumienia ewolucji i ekologii, a
także dla współczesnych problemów związanych z ochroną
bioróżnorodności. Po szczegółowe informacje na temat
konferencji zapraszamy do cyrkularza [więcej informacji].
|
|||||
2024.02.22.
Publikacja IPal PAN — Słowiak J, Brusatte S.L., Szczygielski T. (2024) Reassessment of
the enigmatic Late Cretaceous theropod dinosaur, Bagaraatan
ostromi, Zoological Journal of the Linnean
Society: zlad169, doi:
10.1093/zoolinnean/zlad169.![]() Bagaraatan
ostromi to enigmatyczny dinozaur drapieżny opisany z
górnokredowej formacji Nemegt w Mongolii. Przez
ponad 30 lat jego pozycja systematyczna pozostawała
nieokreślona. Rewizja Bagaraatan wykazała, że
gatunek ten jest chimerą – jego szkielet został pierwotnie
zrekonstruowany w oparciu o pomieszane kości dwóch różnych
dinozaurów: owiraptorozaura (cf. Elmisaurus)
i bardzo młodego tyranozauryda. Kwestią wciąż otwartą
pozostaje to, czy Bagaraatan jest w istocie
odrębnym przedstawicielem tyranozaurydów, czy też
młodocianym osobnikiem Tarbosaurus lub
Alioramus. Bagaraatan jest jednym z
najmniejszych znanych młodocianych tyranozaurydów.
|
|||||
![]() 26 lutego 2024
r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie
Paleobiologii w sali konferencyjnej na VI piętrze dr
Łukasz Czepiński wygłosi referat: "Deinonychozaury
z późnej kredy Pustyni Gobi".
|
|||||
2024.02.14.
Publikacja IPal PAN — Kalka, M., Bielak, K., Ptak, M.,
Stolarski, J., Dobryszycki, P.,
Wojtas, M. 2024. Calcium carbonate polymorph selection in fish otoliths: a key role of phosphorylation of Starmaker-like protein. Acta Biomaterialia 174: 437-446, doi: 10.1016/j.actbio.2023.11.039 ![]() Rycina:
Eksperyment wskazujący na różną aktywność
biomineralizacyjną białka podobnego do białka Starmaker
(z
otolitów ryb), które w formie fosforylowanej wpływa na
powstanie waterytowych kryształów węglanu wapnia, zaś w
formie defosforylowanej kalcytowych.
Wiele
organizmów wykazuje zadziwiającą umiejętność tworzenia polimorfów biominerałów z tej samej
substancji chemicznej. Otolity ucha wewnętrznego ryb
składają się z węglanu wapnia (CaCO3) w różnych
formach polimorficznych (np. wateryt, aragonit). Od dawna było wiadomo, że
na formę polimorficzną wpływają białka, ale dopiero opublikowana
praca sugeruje konkretny mechanizm: fosforylację białka odpowiedzialnego
za biomineralizację. Fosforylacja wpływa na krystalizację
węglanu wapnia w postaci waterytu, natomiast jej brak
prowadzi do wytrącania się kalcytu.
|
|||||
2024.01.24.
Publikacja IPal PAN — Gaaloul, N., Uchman, A., Riahi,
S., Janiszewska, K., Stolarski, J., Kołodziej, B., Ben Ali,
S. 2023. In vivo and post-mortem bioerosion traces in
solitary corals from the Pliocene of Tunisia. Acta Palaeontologica Polonica
68:659-681, doi: 10.4202/app.01095.2023.![]() Jednym z
podstawowych problemów tafonomii jest to, czy drążenia w
strukturach szkieletowych organizmów powstawały za ich
życia czy po śmierci. Drążenia mające wyraźny wpływ na
wzrost szkieletu powstawały podczas życia zwierzęcia;
podobnie drążenia rozmieszczone blisko powierzchni
struktury szkieletowej, a znane skądinąd z głębokiej
penetracji. Z drugiej strony drążenia, które głęboko
penetrują strukturę szkieletową i te, które zawsze są
blisko powierzchni, niezależnie od podłoża, można uważać
za powstałe po śmierci organizmu. Kryteria te wykorzystano
do rozróżnienia tych dwóch kategorii drążeń tworzonych
przez wieloszczety, mszywioły i kryzelnice w szkieletach osobniczych
koralowców sześciopromiennych Ceratotrochus
z plioceńskich
osadów Tunezji.
|
|||||
![]() |
|||||
![]() |
|||||
ARCHIWUM AKTUALNOŚCI 2006 - 2019, 2020, 2021, 2022, 2023 |